Γράφει ο Νίκος Αλέτρας-Αρτινός
Ο εκκολαπτόμενος συγγραφέας Νικ Κάραγουεϊ, φεύγει από τις μεσοδυτικές πολιτείες των ΗΠΑ για να πάει στην Νέα Υόρκη της άνοιξης του 1922, μιας εποχής που χαρακτηρίζεται από τα χαλαρά ήθη, την μουσική τζαζ, την κυριαρχία του λαθρεμπορίου ποτών και την ακμή του χρηματιστηρίου. Κυνηγώντας το δικό του Αμερικανικό Όνειρο, ο Νικ θα γίνει χρηματιστής και θα βρεθεί να μένει δίπλα στον μυστηριώδη και κοσμοπολίτη εκατομμυριούχο Τζέι Γκάτσμπυ. Ο Γκάτσμπυ θα ζητήσει από το Νικ να τον φέρει σε επαφή με την ξαδέρφη του Ντέζι, η οποία είναι παντρεμένη με τον μεγιστάνα του πλούτου και κατ’ επάγγελμα άπιστο σύζυγο, Τομ Μπιουκάναν…
Πρόκειται για την τέταρτη κινηματογραφική μεταφορά του ομότιτλου μυθιστορήματος του Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ. Το μυθιστόρημα του Φιτζέραλντ είναι εμβληματικό μιας και περιγράφει με μεγάλη σαφήνεια και λογοτεχνική ευγλωττία την περίοδο πριν από την μεγάλη οικονομική κατάρρευση του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης. Η δεκαετία του 1920 ήταν μια εποχή ευφορίας και πλασματικής ευτυχίας. «Όλα ήταν αέρας», όπως ακριβώς ήταν οι μετοχές που πουλούσαν οι χρηματιστές. Ο Λούρμαν περιγράφει με έναν επιτηδευμένα στυλιζαρισμένο τρόπο την εποχή ποντάροντας στις σκηνές της υπερβολής. Όλα στην ταινία είναι υπερβολικά και αυτό ως ενα βαθμό δικαιολογείται, αφού και η ίδια η εποχή στην οποία αναφέρεται η ιστορία ήταν υπερβολική. Ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί, κατά κύριο λόγο, την ψηφιακή τεχνολογία για να στήσει τα σκηνικά της ταινίας και να πετύχει την ανασύσταση της εποχής. Επίσης, η χρήση της μουσικής και των τραγουδιών είναι παρεκβατική και αναχρονιστική-παρόλα αυτά λειτουργική και αποτελεσματική-αφού κάνει άμεση αναφορά στην σύγχρονη εποχή. Η τζαζ εκείνης της εποχής έχει αντικατασταθεί με τραγούδια-επιτυχίες των αρχών του 21ου αιώνα.
Η ταινία βλέπεται ευχάριστα και σε αρκετές σκηνές με έντονο ενδιαφέρον. Όμως και παρά την προσπάθεια του Λούρμαν να εντυπωσιάσει οπτικά τους θεατές, το φιλμ δεν καταφέρνει να κρύψει αυτό το «υπέροχο τίποτα», που-συνήθως-υπάρχει πίσω από τις εξεζητημένες εικόνες και τα CG σκηνικά. Ο Λούρμαν χρησιμοποίησε την ίδια αισθητική και στην «Αυστραλία» το 2009, με τους Νικόλ Κίντμαν και Χιου Τζάγκμαν και τότε τα συναισθήματα των θεατών ήταν-όπως και στο “Great Gatsby”-γεμάτα από ένα υπέροχο… κενό, που τελικά δεν ήταν δυνατόν να καλύψει τη θεματική ουσία της διαδικασίας της θέασης. Κοντολογίς, οι θεατές μετά το τέλος της ταινίας και παρά το χορταστικό θέαμα, ήταν ακόμα… πεινασμένοι. Το ίδιο συμβαίνει και με τον «Υπέροχο Γκάτσμπυ», ο οποίος, χάρη στις ερμηνείες των Λεονάρντο Ντικάπριο, Τόμπι Μαγκουάιρ και Τζόελ Έντγκερτον, περνάει σε ένα καλύτερο επίπεδο, καλύπτοντας έτσι τα κενά του εντυπωσιακού οπτικού… τίποτα!
Επίσης, η ταινία σε αρκετές σκηνές αποκτά ένα-έστω προσχηματικό-ιδεολογικό υπόστρωμα βάζοντας στην θέση τους, τους χαρακτήρες, ανάλογα με την ταξική τους προέλευση. Οι πλούσιοι είναι σάπιοι-πάντα ήταν και πάντα θα είναι, παραδέχεται ο Λούρμαν!-και οι φτωχοί, θύματα των πλουσίων. Οι πλούσιοι-ως βαμπιρικά παράσιτα, τους εκμεταλλεύονται σε κάθε έκφανση της κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας. Ανάμεσά τους ο Υπέροχος Γκάτσμπυ ο οποίος θα προσπαθήσει να τα κερδίσει όλα, ακόμα και το παρελθόν. Αλίμονο, το παιχνίδι είναι στημένο και η μικρότητα της ανθρώπινης φύσης θα προτιμήσει τη σιγουριά του «μίζερου τίποτα», το οποίο προσφέρει μια αδιαμφισβήτητη σταθερότητα. Το «μίζερο τίποτα» γίνεται ακαταμάχητο και υπέροχο όταν υπάρχει σίγουρο και ζεστό χρήμα. Τότε είναι που η ανθρώπινη φύση αναδεικνύει την υπόδουλη και «εαυτούλικη» διάστασή της. Ο Γκάτσμπι, ως ρομαντικός και ασυμβίβαστος τυχοδιώκτης θα πιστέψει ότι η ανθρώπινη φύση είναι ευγενική και καλοπροαίρετη. Αλλά, μπροστά στη σιγουριά της μιζέριας και του κληρονομικού χρήματος, δυστυχώς δεν υπάρχει ούτε αγάπη ούτε έρωτας. Μόνο προδοσία και διαπροσωπική μιζέρια…
O συγγραφέας Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ (1896 -1940) αποτελεί έναν από τους κύριους εκπροσώπους της αποκαλούμενης «Χαμένης Γενιάς» των Αμερικανών λογοτεχνών και θεωρείται γενικότερα ένας από τους μείζονες συγγραφείς του 20ού αιώνα. Ολοκλήρωσε συνολικά τέσσερα μυθιστορήματα («Αυτή πλευρά του παραδείσου», «Όμορφοι και καταραμένοι», «Ο Υπέροχος Γκάτσμπι», «Τρυφερή είναι η νύχτα») και πλήθος διηγημάτων, ενώ το έργο του έχει μεταφραστεί στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου. Ο Φιτζέραλντ υπήρξε αλκοολικός ήδη από νεαρή ηλικία, ενώ κατά τη δεκαετία του ’20, ο προσωπικός του μύθος ήταν συνδεδεμένος με την ιδιότητα αυτή. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα την επιδείνωση της υγείας του, ειδικά κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1930. Το 1940 υπέστη δύο καρδιακές προσβολές. Η τελευταία, στις 21 Δεκεμβρίου προκάλεσε και τον θάνατό του σε ηλικία 44 ετών. Στην ταινία του Λούρμαν, ο Νικ Κάραγουεϊ που τον ερμηνεύει ο Τόμπι Μαγκουάιρ φαίνεται να είναι το alter ego του Φιτζέραλντ.
Ο Υπέροχος Γκάτσμπι (The Great Gatsby, 2013)
Σκηνοθεσία: Baz Luhrmann
Ηθοποιοί: Leonardo DiCaprio, Tobey Maguire, Carey Mulligan, Joel Edgerton
Διάρκεια: 145΄
Η ταινία είναι διαθέσιμη για streaming από την Amazon Prime Video