Βόρεια Φινλανδία, 1944. Τις τελευταίες σκοτεινές μέρες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ένας μοναχικός χρυσοθήρας διασταυρώνεται με Ναζί στρατιώτες, που του κλέβουν τον χρυσό. Πολύ σύντομα, όμως, ανακαλύπτουν πως δεν είναι ένας συνηθισμένος χρυσοθήρας. Είναι ένας Sisu, ένας θρυλικός πρώην κομάντο με ασύλληπτο κουράγιο και αδιανόητη αποφασιστικότητα απέναντι στις πιο δύσκολες συνθήκες. Όπως και να επιτεθούν οι Ναζί, αυτή η φονική μηχανή θα φτάσει στα άκρα για να πάρει πίσω τον χρυσό. Ακόμα και αν χρειαστεί να σκοτώσει όλους τους Ναζί που θα βρεθούν στο διάβα του.
Το Sisu είναι μία φινλανδική λέξη που δεν μεταφράζεται. Εκφράζει ασύλληπτο κουράγιο και απίστευτη αποφασιστικότητα. Είναι αυτό που μένει όταν πεθαίνει και η τελευταία ελπίδα. Με φόντο τη ρημαγμένη Φινλανδία του 1944 που υποφέρει από την τακτική της καμένης γης, καθώς οι Ναζί οπισθοχωρούν και καταστρέφουν τα πάντα στο διάβα τους, η ταινία Sisu αφηγείται μία απολαυστική και κραυγαλέα ιστορία εκδίκησης, μία λυτρωτική ανταπόδοση ποτισμένη με το αίμα των Ναζί. Στην τρίτη ταινία του Jalmari Helander (Big Game, Rare Exports), πρωταγωνιστεί ο καθηλωτικός Jorma Tommila στον ρόλο του μοναχικού εκδικητή που σαρώνει με απρόσμενους τρόπους Ναζί στρατιώτες στη Φινλανδία. Στην ταινία παίζουν επίσης οι Aksel Hennie, Jack Doolan, Mimosa Willamo και Onni Tommila.
Από τότε που είδε την ταινία Ράμπο: Το Πρωτο Αίμα (Rambo: First Blood) με πρωταγωνιστή τον Sylvester Stallone, o σκηνοθέτης Jalmari Helander ονειρευόταν να κάνει μία ταινία δράσης στη Φινλανδία. Η πανδημία τού έδωσε την ευκαιρία να γράψει το σενάριο που πάντα ονειρευόταν και σε λιγότερο από δύο μήνες είχε έτοιμο το πρώτο σκαρίφημα για την ταινία Sisu. «Η ιδέα πίσω από την ιστορία θυμίζει τον Rambo: ένας σκληρός άντρας ενάντια στην ανελέητη φύση και έναν πανίσχυρο εχθρό», εξηγεί ο Helander. «Η ταινία δεν παίρνει τον εαυτό της πολύ στα σοβαρά, αλλά το ύφος είναι σκοτεινό και βίαιο». «Μου αρέσουν οι ιστορίες εκδίκησης καθώς και η ιδέα ενός άντρα εναντίον ενός ολόκληρου στρατού», συνεχίζει ο σκηνοθέτης. «Θα δείτε μερικές πραγματικά ευρηματικές και αλλόκοτες μεθόδους επιβίωσης».
Ο Aatam
Έχοντας συνεργαστεί με τον Jorma Tommila στις δύο προηγούμενες ταινίες του (Rare Exports και Big Game), ο σκηνοθέτης απευθύνθηκε αμέσως στον ηθοποιό για τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Aatami, ακόμα και όταν η ταινία απλώς μία ιδέα για έναν χρυσοθήρα. «Ο Jorma ήταν σίγουρα ο μόνος που ήθελα, ήταν εύκολη η επιλογή»,
δηλώνει ο Helander. «Ο Jalmari μού έστειλε το σενάριο και μου προξένησε αμέσως ενδιαφέρον», περιγράφει ο Tommila. «Το σενάριο ήταν εξαιρετικό και φάνηκε ότι θα είχε πλάκα το γύρισμα, ειδικά με τον Jalmari. Αναγνώρισα την επιμονή και το πείσμα του Aatami, το οποίο μοιραζόμαστε και οι δύο».
Ο Tommila χρειάστηκε εντατική προπόνηση για τον ρόλο. Η προετοιμασία του δεν ήταν, όμως, μόνο σωματική, όπως εξηγεί: «Μελέτησα τους χρυσοθήρες και τις ζωές τους. Διάβασα για την ιστορία της Λαπωνίας, τη συναισθηματική και πνευματική πτυχή και προσπάθησα να αφομοιωθώ στο τοπίο και την κουλτούρα της». Μέσα από την έρευνα, ο Tommila κατάλαβε περισσότερα πράγματα για το παρελθόν του πατέρα του. «Ο πατέρας μου ήταν στον πόλεμο, οπότε ήξερα πώς ήταν για εκείνον, αλλά η έρευνα με βοήθησε να ταυτιστώ περαιτέρω με κομμάτια της ζωής του».
Η συνεργασία με τον Tommila ήταν μία ακόμα σπουδαία εμπειρία για τον Helander. «Απόλαυσα τη συνεργασία με τον Jorma για μία ακόμα φορά. Η ερμηνεία του είναι απίθανη, κάθε μέρα ήταν γιορτή».
Οι Ναζί
Αφού είδε τη νορβηγική ταινία Headhunters (2011), ο Helander ήξερε ότι ήθελε να συνεργαστεί με τον Aksel Hennie. «Ήταν αδύνατο να απορρίψω τον ρόλο, δεν είχα κανένα δισταγμό. Τη βρήκα μία τρελή, απίστευτα σκληροπυρηνική ιστορία εκδίκησης, με πολλές υπόγειες θεματικές», εξηγεί ο Hennie, που ανέλαβε τον ρόλο του Bruno. «Δεν είναι εύκολο να καταλάβεις τον Bruno. Δεν είναι κακός, αλλά είναι κουρασμένος», επισημαίνει ο Hennie. «Είναι κουρασμένος από τον πόλεμο και όσους προσπαθούν να τον σκοτώσουν. Θέλει να τελειώνει. Όταν βρίσκει τον χρυσό, αυτό είναι το εισιτήριό του για να φύγει».
Τον παρατρεχάμενο του Bruno, τον Wolf, υποδύεται ο Jack Doolan. «Είναι μία απίστευτη ιστορία, έχει στοιχεία ταινίας εκδίκησης, έχει δράση, είναι μία πολεμική ταινία και έχει και καταδίωξη», λέει ο Doolan. «Το σενάριο ήταν ενδιαφέρον και θυμίζει μυθιστόρημα περισσότερο παρά παραδοσιακό σενάριο». Ο Doolan, που είναι γνωστός για τους κωμικούς του ρόλους, άρπαξε την ευκαιρία να παίξει τον κακό. «Ο Wolf είναι ένας ψυχοπαθής Ναζί. Ακουγόταν τέλειο να είμαι στη Λαπωνία και να καβαλάω ένα τανκ!». Μη γνωρίζοντας το ακραίο κλίμα της Λαπωνίας, ο Doolan ήταν ευγνώμων που είχε τον Hennie κοντά του. «Ο Aksel είναι ένας φανταστικός ηθοποιός και υπέροχος τύπος. Όταν οι συνθήκες είναι τόσο σκληρές, είναι ωραίο να έχεις δίπλα σου ανθρώπους που είναι γενναιόδωροι και πρόθυμοι να κάνουν το κάτι παραπάνω για τον άλλον. Όλοι στην ταινία το έκαναν αυτό, γίναμε οικογένεια».
Γύρισμα στη Λαπωνία
Η ταινία γυρίστηκε στη Λαπωνία, φθινόπωρο, μία εποχή ιδανική για τα τοπία της. «Η φύση της Λαπωνίας το φθινόπωρο είναι γεμάτη έντονα χρώματα, που κρατάνε μερικές εβδομάδες και δεν βλέπουμε συχνά αυτό το κομμάτι της Λαπωνίας στις ταινίες. Όταν διαλέγεις προσεχτικά πού θα κάνεις γύρισμα, δεν χρειάζεται να ξοδέψεις πολλά χρήματα σε μεγάλα σκηνικά. Το γύρισμα, βέβαια, ήταν πολύ απαιτητικό και δεν είχαμε ομαλή πρόσβαση σε ορισμένες τοποθεσίες στην άγρια φύση. Ευτυχώς, οι ντόπιοι ήταν πολύ βοηθητικοί». δηλώνει ο σταθερός παραγωγός του Helander, Petri Jokiranta.
Ένα μειονέκτημα του γυρίσματος στη Λαπωνία, ήταν το ακραίο ψύχος και ο αέρας. Το καστ έπρεπε να προσαρμοστεί πολύ γρήγορα. «Οι κλιματικές συνθήκες ήταν απρόβλεπτες», θυμάται ο Tommila. «Ορισμένες φορές έκανε τόσο κρύο που τα σώματα μας γίνονταν άκαμπτα και το δέρμα ξεφλούδιζε». «Η Λαπωνία δεν είναι φτιαγμένη για γυρίσματα. Γράφει απίστευτα στον φακό, αλλά είναι ένα αφιλόξενο περιβάλλον», συνεχίζει ο Hennie. «Αλλά όταν βλέπεις τι καταγράφει η κάμερα, ξέρεις ότι άξιζε τον κόπο». «Η Λαπωνία είναι τόσο κρύα, πιο κρύα από αυτό που έχει συνηθίσει ένας Βρετανός και για τη μισή ταινία δεν φορούσα πουκάμισο, οπότε πέρασα δύσκολα», προσθέτει ο Doolan. «Οι συνθήκες ήταν σκληρές, αλλά ο πόνος είναι παροδικός και η ταινία μένει για πάντα». Με λυσσασμένους ανέμους να πνέουν τις περισσότερες μέρες, μία νύχτα έχει μείνει στο μυαλό του καστ, μία νύχτα που ο αέρας κόπασε. «Είχαμε συνηθίσει τον αέρα, αλλά μία νύχτα όλα ήταν ακίνητα, έπεφτε μόνο λίγο χιόνι. Ο αέρας δεν ακουγόταν. Ακούγαμε τις χαμηλές φωνές μας και όλο το σκηνικό ήταν διαφορετικό και λυρικό», σχολιάζει ο Hennie.
Η συνεργασία με τον Jalmari Helander
Το όραμα του Jalmari ήταν ο βασικός πόλος έλξης για το καστ. «Ο βασικός λόγος που έκανα την ταινία είναι ο Jalmari. Ήξερα ότι είναι καταπληκτικός άνθρωπος. Αγαπά αυτή την ταινία. Είναι παθιασμένος. Με εντυπωσίαζε κάθε μέρα στο σετ», λέει ο Hennie. «Ο Jalmari δίνει καλές οδηγίες και πιστεύει στη δουλειά του», προσθέτει ο Tommila. «Είναι παθιασμένος και μας ενέπνευσε σαν μέντορας». «Ήξερα ότι είμαι ασφαλής στα χέρια του Helander», συνεχίζει ο Doolan, «Θα είναι μία καθηλωτικά όμορφη, διεστραμμένη, τρελή ταινία».
Η ραψωδία μου για έναν Φινλανδό
Ο Aatami Korpi μιλάει για πρώτη φορά στην τελευταία σκηνή, ο διάλογος είναι σποραδικός και ακούγεται όπου χρειάζεται. «Οι ενέργειες των χαρακτήρων μιλάνε από μόνες τους και δεν είναι εξωραϊσμένες», εξηγεί ο Helander. «Η ατμόσφαιρα χτίζεται με εικόνες αντί για διάλογο. Στον κόσμο που είμαστε, κανείς δεν μιλάει ανοιχτά για τα συναισθήματα ή τα προβλήματά του, ακόμα κι όταν θα έπρεπε». «Ο Aatami είναι λίγο μυστηριώδης. Έχω κάνει κάποιες εικασίες για το παρελθόν του. Είναι ένας θρύλος, δεν ξέρουμε αν ζει ή αν πέθανε», προσθέτει ο Tommila. «Το μόνο που έχει απομείνει είναι το άλογο και ο σκύλος του. Ψάχνει νόημα στη ζωή και ελπίζει ότι ο χρυσός θα τον βοηθήσει».
«Έχει έρθει η ώρα να πάμε τη φινλανδική πολεμική ταινία σε άλλο επίπεδο, όπου η αφήγηση ξεπερνάει το συνηθισμένο. Η ιστορία μου έχει να κάνει περισσότερο με τον θρύλο παρά με τα ιστορικά γεγονότα. Είναι η ραψωδία μου για έναν Φινλανδό και οι ταινίες δράσης είναι στην καρδιά μου», καταλήγει ο Jalmari Helander.
Sisu (2023)
Σκηνοθεσία: Jalmari Helander
Ηθοποιοί: Jorma Tommila, Aksel Hennie, Jack Doolan, Mimosa Willamo, Onni Tommila
Διάρκεια: 91′
Η ταινία προβάλλεται στους κινηματογράφους από την Πέμπτη 11 Μαΐου 2023