Χριστούγεννα “βουτηγμένα” στο αίμα!..

Του Νίκου Αρτινού

Χριστούγεννα. Η γιορτή της ελπίδας, της αγάπης και της συμφιλίωσης. Μπορεί τα παραπάνω ειδυλλιακά να απασχολούν τις περισσότερες ταινίες που έχουν ως θέμα τους τα Χριστούγεννα, όμως υπάρχουν και οι άλλες ταινίες, οι οποίες-χαιρέκακα και σαδιστικά, αλλά και υποδόρια-μας αναγκάζουν να ξυπνήσουμε με βίαιο τρόπο από την ψευδαίσθηση των χριστουγεννιάτικων κλισέ. Σύμφωνα με αυτές τις ταινίες, τα Χριστούγεννα δεν είναι κουραμπιέδες, μελομακάρονα και χαρωποί Αϊ Βασίληδες αλλά, αίμα, τρόμος , παρανοϊκοί δολοφόνοι και αδηφάγα τερατάκια. Είναι τα κινηματογραφικά Χριστούγεννα που αξιοποιούν στο έπακρο τις αντιθέσεις. Από τη μια, το πνεύμα των Χριστουγέννων και από την άλλη, η βία και το splatter σε όλο τους το εύρος και σε όλο τους το μεγαλείο.

Στις «αποκλίνουσες ή λανθάνουσες» χριστουγεννιάτικες ταινίες, τα Χριστούγεννα λειτουργούν ως ένα οικείο και παράλληλα ανασφαλές χωροχρονικό φόντο. Συνήθως, εκφράζουν με προβοκατόρικο τρόπο την αντίθεση του μηνύματος που περνάει η μεγάλη αυτή γιορτή με τις πράξεις των χαρακτήρων. Η παραδοσιακή αντίληψη περί των Χριστουγέννων, είναι ένας συνδυασμός  των επικρατουσών θρησκευτικών και λαϊκών δοξασιών  και  της εικόνας οικογενειακής θαλπωρής που καλλιεργείται από τα media στο κοινό. Ο κινηματογράφος αποτελεί ένα ισχυρό μέσο διάδοσης της λαϊκής κουλτούρας και, διαμέσου των ταινιών, προσέδωσε αρκετά στη δημιουργία της χριστουγεννιάτικης ατμόσφαιρας, τα τελευταία ογδόντα χρόνια.  Η ένωση της οικογένειας, το παραδοσιακό τραπέζι με τη γαλοπούλα, τα γλυκίσματα, τα στολισμένα χριστουγεννιάτικα δέντρα και η κλισέ χαρούμενη ατμόσφαιρα αγάπης και συγχώρεσης, δεν είναι δεδομένα στις «προβοκατόρικες» χριστουγεννιάτικες ταινίες. Αυτού του είδους οι ταινίες, συνήθως, καταλήγουν σε πιστολίδι, δολοφονίες, θεαματικά κυνηγητά, πρωτοφανές σασπένς και αποτρόπαιες πράξεις. Οι χαρακτήρες μπορεί να είναι δήθεν τρομοκράτες που αντιμετωπίζουν έναν γενναίο αστυνομικό με πολλά προσωπικά προβλήματα («Πολύ σκληρός για να πεθάνει») ή εγκληματικές προσωπικότητες, που προσπαθούν να κρύψουν το σκοτεινό παρελθόν τους  («Ο Κύριος Αρκάντιν») ή, ακόμα, αδίστακτοι serial killers που οδηγούν τα γεγονότα σε ένα αποτρόπαιο σπλατερικό χάος, με το αίμα να πνίγει το κλάμα του νεογέννητου Χριστού («Black Christmas»).

Συγκεκριμένα, η φιλμ νουάρ ταινία του Όρσον Ουέλς («Ο Κύριος Αρκάντιν») εκπλήσσει με την επίμονη ατμόσφαιρα απειλής, αγωνίας και σκοτεινής έντασης η οποία έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη γιορτινή ατμόσφαιρα των Χριστουγέννων. Η, εν λόγω, σκηνή λαμβάνει χώρα στο Μόναχο, όπου ο επιβλητικός κ. Αρκάντιν (τον υποδύεται ο ίδιος ο Όρσον Ουέλς) αναζητά σε ένα-σχεδόν ετοιμόρροπο-κτίριο έναν ρακένδυτο ηλικιωμένο άνδρα (Ακίμ Ταμίροφ) που απειλεί να αποκαλύψει το παρελθόν του. Στην προσπάθειά του αυτή, βρίσκει εμπόδιο τις πρωτοβουλίες του νεαρού τυχοδιώκτη Βαν Στράτεν (Ρόμπερτ Άρντεν), ο οποίος προσλήφθηκε από τον ίδιο τον Αρκάντιν για να αναζητήσει πρόσωπα του παρελθόντος του. Ο σκοπός της έρευνας είναι να εξοντωθούν όλοι εκείνοι οι άνθρωποι, οι οποίοι μπορούν να ενοχοποιήσουν τον μυστηριώδη μεγιστάνα, κάτι που ο Βαν Στράτεν θα προσπαθήσει να εμποδίσει με κάθε τρόπο. Την στιγμή που ο Αρκάντιν εντοπίζει το ζητιάνο, έξω από το χιονισμένο δρόμο, ακούγονται τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα. Η μελωδία συνοδεύει τα πλάνα, καθώς στην οθόνη εναλλάσσονται πότε το δυσοίωνο απειλητικό πρόσωπο του Αρκάντιν, πότε το πρόσωπο του δυστυχούς κλοσάρ και πότε η γεμάτη αγωνία έκφραση του Βαν Στράτεν, ο οποίος προσπαθεί να αποτρέψει ένα ακόμη θάνατο.

Διαβάστε   Το Τέλος του Κόσμου

Στο ίδιο αποκλίνον πλαίσιο, η ταινία του Ναγκίσα Όσιμα «Καλά Χριστούγεννα κύριε Λόρενς» (1983) καθώς και η Ρουμανική-αισθηματικού περιεχομένου-παραγωγή «Μια Τρίτη, μετά τα Χριστούγεννα». Αν και οι δύο ταινίες  εκτυλίσσονται τις ημέρες των Χριστουγέννων,  όμως, με δυσκολία μπορεί να τις χαρακτηρίσει κάποιος, αμιγώς, χριστουγεννιάτικες ταινίες. Το φιλμ του Ναγκίσα Όσιμα («Η Αυτοκρατορία των Αισθήσεων») περιγράφει τις συνθήκες ζωής σε ένα ιαπωνικό στρατόπεδο αιχμαλώτων το 1942 τις γιορτινές ημέρες των Χριστουγέννων. Στην ταινία πρωταγωνιστούν οι  Ντέιβιντ Μπάουι, Τομ Κόντι, Ρουίτσι Σακαμότο, Τακέσι Κιτάνο. Ο δημοφιλής Ιάπωνας μουσικός Ρουίτσι Σακαμότο υποδύεται το λοχαγό Γιονάι, ο οποίος είναι διοικητής του ιαπωνικού στρατοπέδου. Ο Γιονάι θεωρεί δειλούς τους Βρετανούς αιχμαλώτους πολέμου. Η κατάσταση αλλάζει όταν στο στρατόπεδο οδηγείται ο Τζακ Σέλερς (Ντέιβιντ Μπάουι), ένας αδούλωτος  Άγγλος αξιωματικός. Με τη γενναία και τολμηρή συμπεριφορά του, θα καταφέρει να ανατρέψει τις αντιλήψεις του Γιονάι, αλλά το τίμημα που θα πληρώσει θα είναι βαρύ. Η ταινία εμβαθύνει με χειρουργικό τρόπο και χωρίς αναισθητικό στις ψυχές των ηρώων, στα καταπιεσμένα και απαγορευμένα ανομολόγητα πάθη τους, αναδεικνύει την επιδίωξη της εσωτερικής γαλήνης μέσω της θυσιαστικής εξιλέωσης για τα αμαρτήματα του παρελθόντος  και περιγράφει τη σύγκρουση διαφορετικών ανθρώπων και κουλτούρας που μαίνεται με σκληρότητα αλλά και λυρισμό στα μετόπισθεν του πολέμου. Η παρουσία των Χριστουγέννων εντοπίζεται, κυρίως, στον… τίτλο της ταινίας.

Στο φιλμ «Μια Τρίτη μετά τα Χριστούγεννα» (2011), ο Ρουμάνος σκηνοθέτης Ραντού Μοντεάν, θέτει ένα δίλημμα ζωής για τον ήρωα της ταινίας. Ο Πολ είναι ερωτευμένος με δύο γυναίκες. Με τη σύζυγο του Αντριάνα, με την οποία έχει μια κόρη, και με την 25χρονη οδοντίατρο Ραλούκα, με την οποία ο Πολ γίνεται άλλος άνθρωπος. Όμως, έχει φτάσει ο καιρός που θα πρέπει να πάρει μια μεγάλη απόφαση. Πρέπει να διαλέξει με ποια από τις δύο θα συνεχίσει τη ζωή του. Το δίλημμα που τίθεται για τον Πολ έχει ως ακρότατο προθεσμιακό όριο τα Χριστούγεννα, μια μέρα χαράς και γιορτής, που ο Πολ θα ήθελε να μην ερχόταν ποτέ. Το μινιμαλιστικό στυλ σκηνοθεσίας που αναδιφεί με οδύνη στα συναισθήματα των ηρώων, η σεξουαλική ένταση που υπάρχει από την αρχική σεκάνς της ταινίας και το φινάλε, όπου τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα-που συμβολίζουν την ιερότητα και την θαλπωρή της οικογενειακής εστίας-έρχονται να κλονίσουν συθέμελα και, ίσως, να διαλύσουν την οικογένεια του Πολ, είναι τα στοιχεία που διαφοροποιούν το φιλμ από ανάλογα κινηματογραφικά love story.

Διαβάστε   Οι κανόνες του παιχνιδιού

Στην άλλη πλευρά της κινηματογραφικής παραγωγής, την καθαρά εμπορική, καταγράφεται μια μεγάλη λίστα ταινιών, στις οποίες τα Χριστούγεννα είναι αίμα και τρόμος. Οι ταινίες αυτές χρησιμοποιούν όλες τις γνωστές ειδολογικές συμβάσεις των ταινιών τρόμου και φαντασίας, προκειμένου να «αμαυρώσουν» την καθεστηκυία εικόνα των Χριστουγέννων. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις παρακάτω ταινίες:

  • Ήσυχη αλλά ματωμένη νύχτα-Silent Night , Bloody Night (1974) του Θίοντορ Γκερσάνι

Πρωταγωνιστούν: Πάτρικ Ο’ Νιλ,  Τζέημς Πάτερσον, Μαίρη Βορόνοφ

Ο Τζέραλντ Μπάτλερ, ένας νεαρός άνδρας κληρονομεί μια έπαυλη που κατά τη δεκαετία του ’30 ήταν άσυλο φρενοβλαβών. Όμως οι κάτοικοι της περιοχής δεν βλέπουν με καλό μάτι τον ερχομό του, καθώς συμπίπτει με μια σειρά μυστηριωδών περιστατικών που θυμίζουν τις αμαρτίες του παρελθόντος.

Η υπόθεση της ταινίας λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια της γιορτής των Χριστουγέννων και είναι διαποτισμένη με την b-movie αισθητική των slasher ταινιών της δεκαετίας του 70.  Χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα σε αιματοβαμμένο φόντο με μπόλικο μυστήριο. Το φιλμ λόγω προβλημάτων στην διανομή έκανε τέσσερα χρόνια να βγει στις αίθουσες (γυρίστηκε το 1970).

 

  • To All A Good Night (1980) του Ντέιβιντ Χες

Πρωταγωνιστούν: Τζένιφερ Ράνιον, Φόρεστ Σουάνσον

Οι μαθήτριες της Σχολής Γκάλβιν ετοιμάζουν ένα τρελό χριστουγεννιάτικο πάρτι. Τα αγόρια δεν χρειάζονται ιδιαίτερη πρόσκληση για να βρεθούν κοντά στα κορίτσια και το βράδυ αναμένεται να είναι πολύ «θερμό». Όμως κάνει την εμφάνισή του ένας ντυμένος Αϊ Βασίλης κατά συρροή δολοφόνος, ο οποίος φροντίζει να «σπείρει» με ματωμένα νεανικά κορμιά το πέρασμά του από το πάρτι.  Μία από τις κοπέλες είναι αυτή που θα «προτάξει το στήθος της» απέναντί του και θα τον αντιμετωπίσει…

Χαμηλού προϋπολογισμού ταινία θρίλερ που είναι γεμάτη με ευπρόσδεκτα-φτηνού εντυπωσιασμού-τεχνάσματα. Άφθονο γυμνό, gore και splatter σκηνές, χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα και εντυπωσιακά σκοτεινά πλάνα συνθέτουν τα φιλμ του Ντέιβιντ Χες (ήταν ο συνθέτης του τραγουδιού  «Speedy Gonzalez» που ερμήνευσε ο Πατ Μπουν).  Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του κινηματογράφου που ο Αϊ Βασίλης εμφανίζεται ως μια δολοφονική μηχανή, ενώ το τρικ του διπλού δολοφόνου που δίνει και την τελική λύση στην ταινία αξιοποιήθηκε με ευρηματικό τρόπο από τον Ουές Κρέιβεν στο πρώτο «Scream» το 1996.

 

  • Gremlins (1984) του Τζο Ντάντε

Πρωταγωνιστούν: Ζακ Γκάλιγκαν, Φίμπι Κέητς, Χόιτ Άξτον

Ο Μπίλυ είναι ένας νεαρός ο οποίος δέχεται από τον πατέρα του το πιο περίεργο χριστουγεννιάτικο δώρο που έλαβε ποτέ: ένα μικροσκοπικό πλασματάκι που ακούει στο όνομα Γκίζμο και το οποίο έχει την εμφάνιση ενός χαριτωμένου μαλλιαρού καλλικατζαράκου με πεταχτά αυτιά και μεγάλα μάτια. Ο πατέρας του Μπίλυ, όμως προειδοποιεί τον γιο του: ο Γκίζμο δεν πρέπει να έρθει σε επαφή  με το νερό, απαγορεύεται να φάει μετά τα μεσάνυχτα και-οπωσδήποτε- μακριά από το φως. Επειδή όμως έχουμε Χριστούγεννα και στις γιορτές «επιτρέπονται»  τα παραστρατήματα, ο Μπίλυ θα κάνει όλα τα παραπάνω και θα γνωρίσει από πρώτο χέρι τους διαβολικούς «απόγονους» του μικρούλη Γκίζμο. Έτσι, στην μικρή αμερικάνικη πόλη του Μπίλυ, δεν αργεί να επικρατήσει το χάος…

Διαβάστε   Μια εξαιρετική "Περίπτωση Συνείδησης" από το Ιράν

Σε σκηνοθεσία Τζο Ντάντε και σενάριο Κρις Κολόμπους, τα «Γκρέμλινς» αποτελούν ένα αλλόκοτο χριστουγεννιάτικο ξεσάλωμα. Τα μικρά πανούργα τερατάκια προσδίδουν στη ρουτίνα των γιορτών χαβαλεδιάρικο σασπένς, με το-περίπου-splatter να διαδέχεται το κωμικό. Αποτέλεσμα: ο χριστουγεννιάτικος κινηματογράφος να απογειώνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας. Μερικές από τις πολλές και σπουδαίες σκηνές της ταινίας είναι, καταρχάς, αυτή όπου τα Γκρέμλινς σαγηνευμένα παρακολουθούν τη «Χιονάτη» σε μια γεμάτη κινηματογραφική αίθουσα καθώς  και αυτή με τη μητέρα του Μπίλυ στη κουζίνα του σπιτιού.

 

  • P2 (2007) του Φρανκ Καλφούν

Πρωταγωνιστούν: Ρέιτσελ Νίκολς, Γουές Μπέντλεϊ

Η Άντζελα είναι στέλεχος μια μεγάλης εταιρίας  και καθώς είναι εργασιομανής και χωρίς ιδιαίτερη προσωπική ζωή είναι η τελευταία που φεύγει από το γραφείο της την παραμονή των Χριστουγέννων.  Όταν φτάνει στο Parking 2 (P2), διαπιστώνει ότι το αυτοκίνητο της έχει βλάβη και ζητάει βοήθεια από τον Τόμας, υπεύθυνο ασφαλείας του κτιρίου. Σύντομα όμως, θα αντιληφθεί πως πίσω από τον, φαινομενικά αθώο, Τόμας κρύβεται ένας ψυχοπαθής δολοφόνος, που την παρακολουθεί καιρό και είναι ικανός για τις πιο φριχτές πράξεις. Η Άντζελα καταλαβαίνει ότι θα πρέπει να βρει μια διέξοδο από τον εφιάλτη του P2, προκειμένου το πρωινό των Χριστουγέννων να τη βρει ζωντανή…

Αίμα, δράση, σασπένς, τρόμος και άφθονο splatter σε μια b-movie παραγωγή όπου το χριστουγεννιάτικο soundtrack έρχεται σε πλήρη-δημιουργική-αντίθεση με όλα όσα βλέπουν οι θεατές επί της οθόνης. Έξυπνα σκηνοθετημένο φιλμ από τον Φρανκ Καλφούν, ο οποίος δίνει την ευκαιρία στους δύο μοναδικούς πρωταγωνιστές να «διαλύσουν» ο ένας τον άλλο με-ομολογουμένως-ευρηματικούς τρόπους.

 

  • Rare Exports : A Christmas Tale (2010) του Ζαλμάρι Χελάντερ

Πρωταγωνιστούν: Ζόρμα Τομίλα, Πέτερ Ζακόμπι

Βόρεια της Φινλανδίας  στα σύνορα με τη Ρωσία, βρίσκεται ένα από τα υποτιθέμενα σπίτια του Άη Βασίλη. Μια διεθνής ομάδα αρχαιολόγων προκαλεί περιβαλλοντικά προβλήματα στην περιοχή με τις εργασίες ανασκαφής που κάνει. Την παραμονή των Χριστουγέννων οι αρχαιολόγοι «ξεθάβουν» τον πραγματικό Αϊ Βασίλη, ο οποίος βρίσκεται, εδώ και αιώνες, σε λήθαργο. Όμως, ο πραγματικός Αϊ Βασίλης δεν έχει καμιά σχέση με αυτόν τον καλοπροαίρετο  παχουλό γενειοφόρο κύριο που μοιράζει δώρα στα παιδιά…

Σκοτεινή, κωμική περιπέτεια δράσης με γενναίες δόσεις σασπένς και τρόμου.  Ο πραγματικός Αϊ Βασίλης είναι κακός και απειλητικός, αν και φαντάζομαι, ότι όλα όσα κάνει στην ταινία αποτελούν τον μοναδικό τρόπο αντίδρασης απέναντι σ’ αυτούς που τον αιχμαλώτισαν και επιδιώκουν να τον ….πουλήσουν σε μια μεγάλη πολυεθνική εταιρία.

 

*Η φωτογραφία του θέματος προέρχεται από την ταινία Rare Exports : A Christmas Tale (2010)