του Γιάννη Τοτονίδη
“Τι να τις κάνω τις τιμές τους, τα λόγια τα θεατρικά
μες στην οθόνη του μυαλού μου χάρτινα είδωλα, νεκρά”.
Ο νεαρός Παύλος, φοιτητής της Ιατρικής, αποφασίζει να παρατήσει τις σπουδές του και να αφοσιωθεί στη μεγάλη του αγάπη, τη μουσική, γράφοντας τραγούδια. Η απόφασή του αυτή τον φέρνει αντιμέτωπο με τις κατά καιρούς συντρόφους του, οι οποίες τον εγκαταλείπουν. Κάποια στιγμή γνωρίζεται με τον Αποστόλη Φλου, φοιτητή της Αρχιτεκτονικής, ο οποίος επίσης παράτησε τις σπουδές του και παρ΄ όλο που είναι πλούσιος, ζει παίζοντας μουσική στο δρόμο. Σαν “Άνθρωποι Του Δρόμου” τζαμάρουν σε πλατείες, γειτονιές και δρόμους, ενώ παράλληλα -αλλά ανεπιτυχώς- ο Παύλος προσπαθεί να συνάψει κάποιο συμβόλαιο με δισκογραφικές εταιρείες. Ώσπου η (σκηνοθετημένη;) αυτοκτονία του Φλου από τη μια, η γνωριμία του με μια χωρισμένη γυναίκα που εργάζεται στην τηλεόραση από την άλλη, αλλά και ο θάνατος του πανεπιστημιακού καθηγητή πατέρα του τον οδηγούν να αναθεωρήσει τις απόψεις του.
1979. Ο Ανδρέας Θωμόπουλος παρουσιάζει στο 20ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης μια αμιγώς αντισυμβατική ταινία, συγκλονίζοντας τους νέους της εποχής. Ο τίτλος της προκαλεί ιδεολογικά και το περιεχόμενό της πυροδοτεί εκρηκτικές συζητήσεις. Συμβιβασμός και Επανάσταση. Υποταγή και Ανεξαρτησία. Ανοχή και Αντίσταση. Δίπολα που δυναμιτίζουν τα μυαλά των άγουρων επαναστατών, οι οποίοι θέλουν τον κόσμο αλλιώς: δίκαιο, αξιοκρατικό, αξιοπρεπή, ιδανικό.
Επιλέγοντας ο σκηνοθέτης τον Παύλο Σιδηρόπουλο για πρωταγωνιστή, στην πρώτη του κινηματογραφική συμμετοχή, κτυπά φλέβα χρυσού. Ο Παύλος ήδη είχε δημιουργήσει ένα μύθο και η ζωή του δε διέφερε ιδιαίτερα από τον ήρωα που ενσαρκώνει. Κάποια στιγμή βρέθηκε μπροστά στην “ευκαιρία” να γίνει ο “ηγέτης” μιας κατάστασης που δεν αφορούσε μόνο την προσωπική του πορεία, αλλά και την πορεία αλλονών και αρνήθηκε! Σπούδαζε βέβαια και ο ίδιος, αλλά αντί Ιατρική, στο Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης, το οποίο επίσης παράτησε. Η βασική διαφορά όμως του υπαρκτού Παύλου από τον ήρωα που υποδυόταν έγκειται στο ότι τα τραγούδια του είχαν απήχηση και στο κοινό και στις δισκογραφικές εταιρείες, σε αντίθεση με την ταινία.
Ο Σιδηρόπουλος ερμηνεύει μερικές από τις πιο αγαπημένες επιτυχίες του, όπως το περίφημο “Να μ’ αγαπάς” σε μουσική και στίχους του σκηνοθέτη, τα “Φλου”, “Που Να Γυρίζεις”, “Ντύλαν Τόμας”, “Ντάμης Ο Σκληρός”, καθώς και το «Κάποτε Θα ’ρθουν Να Σου Πουν» σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη και στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, τα οποία όλα πρωτακούστηκαν σ’ αυτήν την ταινία. Ταινία, η οποία ίσως εκείνη τη χρονιά να μην έτυχε κάποιας βράβευσης, αφού προβλήθηκε μαζί με τις “Ανατολική Περιφέρεια”, “Περιπλάνηση”, “Ταξίδι Του Μέλιτος” και “Τα Κουρέλια Τραγουδάνε Ακόμα”, αλλά έμελλε να μείνει διαχρονική, τόσο εξαιτίας του θέματός της, όσο και εξαιτίας του αιφνίδιου θανάτου του Σιδηρόπουλου έντεκα χρόνια αργότερα, κερδίζοντας το πολυτιμότερο βραβείο: της καρδιάς του θεατή.
Ο Θωμόπουλος μιλά για θέματα που καίνε, που πονάνε, που πληγώνουν, που εξοργίζουν. Μιλά για τα ναρκωτικά, νόμιμα και παράνομα. Μιλά για το αδιέξοδο των σχέσεων, για την τάση εκμετάλλευσης συντρόφου από σύντροφο. Για τον καθωσπρεπισμό και τις συμβιβαστικές επιλογές. Για την υποκρισία: ερωτικά, φιλικά, επαγγελματικά, κοινωνικά. Από τη μικροσκοπική του ανάγνωση δεν παραλείπεται το πανεπιστημιακό status quo, η δικτατορία των πανεπιστημιακών καθηγητών να προάγουν ή να “κόβουν” φοιτητές κατά προσωπική τους βούληση, χωρίς το φόβο ή τον έλεγχο κάποιου. Μιλά για την υποκριτική προκαθορισμένη ψευτοεπανάσταση των πλούσιων γόνων που διαγράφουν το παρελθόν τους με μια σκηνοθετημένη αυτοκτονία, ακολουθώντας ως “άλλος” άνθρωπος την επικερδή επιλογή του μέλλοντος. Τέλος, το νυστέρι του κάνει βαθιά τομή στο φιλμικό σώμα. Ο γιατρός-θεός ξεγυμνώνεται και αποκαλύπτονται οι “αμαρτίες” του. Κυκλώματα, φακελάκια, αυθαιρεσίες προς εξυπηρέτηση ατομικών -οικονομικών κυρίως- κινήτρων, αφαιρέσεις μελών σώματος στο βωμό μιας εργασίας, μιας θέσης, μιας ψευδοκαταξίωσης. Απανθρωπιά, κοροϊδία, κτηνωδία, αποσύνθεση, δυσοσμία. Αν όλα αυτά δεν εξεγείρουν την καρδιά, το μυαλό ενός νέου που διαβαίνει με όνειρα και ελπίδες ανατροπής του κατεστημένου στις Λεωφόρους του Μέλλοντος, χαράζοντας ανεξίτηλα τη Μνήμη του, τότε τι άλλο θα μπορούσε;
“Και όταν θα ‘ρθουν οι καιροί που θα ‘χει σβήσει το κερί
στην καταιγίδα.
Υπερασπίσου το παιδί γιατί αν γλιτώσει το παιδί
υπάρχει ελπίδα”.
Ο ΑΣΥΜΒΙΒΑΣΤΟΣ
Σκηνοθεσία: Ανδρέας Θωμόπουλος
Παίζουν: Παύλος Σιδηρόπουλος, Μπέτυ Λιβανού, Βέρα Κρούσκα, Σταύρος Ξενίδης, Κώστας Βρεττός
Διάρκεια: 105΄
* Ο Γιάννης Τοτονίδης από μικρός αρέσκονταν στις εκρήξεις. Για να γλιτώσουν οι γονείς του την ανατίναξη του σπιτιού τους, τον έπεισαν να σπουδάσει Χημικός (απόφοιτος του Α.Π.Θ.). Η “εκρηκτικότητα” του ψυχισμού του τον ώθησε να ασχοληθεί με την 7η Τέχνη. Έγινε μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών (ΕΕΣ), μέλος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Σκηνοθετών (F.E.R.A.), μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (Π.Ε.Κ.Κ.) και μέλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI). Πρόσφατα έγινε και μέλος της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Στο παρελθόν υπήρξε Μουσικός Παραγωγός και Επιμελητής Κινηματογραφικών Εκπομπών, καθώς επίσης και Τηλεοπτικός Παρουσιαστής Κινηματογραφικών Εκπομπών. Τελευταία πειραματίζεται με τη μαγειρική και προκαλεί μόνο γαστρονομικές εκρήξεις.