Το Περί της Δομής του Ανθρώπινου Σώματος (The Fabric of the Human Body) είναι μια εξερεύνηση του ανθρώπινου σώματος μέσα από απεικονίσεις χειρουργείων και αυτοψιών σε πέντε νοσοκομεία στο Παρίσι, με κινηματογραφικά πρωτοπόρα κοντινά πλάνα από το εσωτερικό των σωμάτων. Το ντοκιμαντέρ αποτελεί ένα χειρουργικό ταξίδι με απροσδόκητη κάθαρση, μια αλησμόνητα δυνατή φυσική εμπειρία για τους σκληροτράχηλους arthouse σινεφίλ.
Όπως αναφέρουν οι σκηνοθέτες Λουσιέν Καστέν-Τέιλορ και Βερένα Παραβέλ, “Σκεπτόμενοι το πώς η σύγχρονη ιατρική έχει χρησιμοποιήσει τα εργαλεία του κινηματογράφου για να αναπτύξει τις δικές της δυνάμεις της όρασης, θέλαμε να δοκιμάσουμε να κάνουμε το αντίθετο, να δανειστούμε τα εργαλεία της ιατρικής για τον κινηματογράφο, για να μας επιτρέψουν να ανατρέψουμε τον συνηθισμένο τρόπο με τον οποίο βλέπουμε το σώμα μας και τον κόσμο. Αλλά και να μας κάνουν να δούμε την ευθραυστότητα της ζωής και το πανταχού παρόν φάντασμα του θανάτου. Η κινηματογράφηση με αυτόν τον τρόπο, σε μεγάλο βαθμό “μέσα” στο σώμα μας, αποκαλύπτει επίσης τη ζωτικής σημασίας δύναμη που μας δίνει ζωή, και τον σαρκώδη εαυτό μας. Συνειδητοποιήσαμε ότι το νοσοκομείο είναι ένας θεατρικός χώρος, και μάλιστα τραγικός: είναι ένα είδος σώματος που περιέχει άλλα σώματα και δουλεύει πάνω τους. Το νοσοκομείο είναι ένα όργανο της κοινωνίας, το οποίο κρατάει έναν καθρέφτη απέναντί της, και συχνά προεικονίζει τις κοινωνικές αλλαγές που πρόκειται να έρθουν. Εντός των ορίων του, όργανα, λειτουργίες και συστήματα συνυπάρχουν. Η ταινία είναι επίσης μια ανατομική μελέτη αυτού του σώματος.
Το Περί της Δομής του Ανθρώπινου Σώματος είναι το αποτέλεσμα μιας μακράς διαδικασίας. Όπως συμβαίνει με όλες τις ταινίες μας, πήρε την τελική της μορφή κατά τη διάρκεια της έρευνας και της κινηματογράφησης. Στο αρχή, είχαμε μια φράση στο μυαλό μας: “Αν δεν μπορείς να μπεις στο Χάρβαρντ ζωντανός, τότε μπορείς να μπεις νεκρός”. Μια ανόητη έκφραση για όλους τους ανθρώπους που δωρίζουν τα σώματά τους στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, ενώ άλλα ιατρικές σχολές δεν έχουν αρκετά πτώματα για τη δική τους διδασκαλία ανατομίας. Υπάρχει ολόκληρο διεθνές εμπόριο αυτών των σωμάτων, που συχνά τεμαχίζονται, πωλούνται, και αποστέλλονται σε όλο τον κόσμο, επισήμως στο όνομα της επιστήμης. Από εκεί και πέρα, ενδιαφερθήκαμε για τη μεταμόσχευση οργάνων, από ζωντανούς και νεκρούς δότες, και από εκεί σε ζητήματα του διανθρωπισμού.
Όσον αφορά το την ίδια την κινηματογράφηση, σκεφτήκαμε από την αρχή να κινηματογραφούσαμε μόνο μέσα στο σώμα. Όπως και με το μνημειώδες έργο του φινλανδού γιατρού Ανδρέας Βεσάλιος, του θεμελιωτή της νεότερης Επιστήμης της Ανατομίας, παίξαμε με το θέμα της ανατομίας, με την ιδέα να έχουμε “libri septem”, επτά μέρη – το καθένα από τα οποία καταγράφει το εσωτερικό μας κατά τη διάρκεια επτά προηγμένων χειρουργικών επεμβάσεων που απεικονίζονται μέσα από επτά διαφορετικούς τρόπους της ιατρικής απεικόνισης σε επτά διαφορετικές πολιτισμούς και γλώσσες. Αλλά αυτό ξεπερνούσε το μπάτζετ και τις δυνατότητές μας και τελικά μας φάνηκε πολύ σχηματικό και εννοιολογικό. Έτσι αρχίσαμε τα γυρίσματα στα νοσοκομεία της Βοστώνης. Το ιατρικό προσωπικό και οι ασθενείς ήταν συχνά πρόθυμοι να μας καλωσορίσουν, αλλά οι άδειες από τη διοίκηση ήταν ένας εφιάλτης. Περίπου τότε, είχαμε την τύχη να γνωρίσουμε τον Φρανσουά Κρεμιέ, ο οποίος εκείνη την εποχή ήταν διευθυντής πέντε δημόσιων νοσοκομείων στο βόρειο Παρίσι, και, απίστευτα, μας έδωσε λίγο πολύ το ελεύθερο να κινηματογραφήσουμε οτιδήποτε σε αυτά τα νοσοκομεία. Έγιναν ο τόπος ολόκληρης της ταινίας.”
Περί της Δομής του Ανθρώπινου Σώματος (The Fabric of the Human Body, 2022)
Σκηνοθεσία: Lucien Castaing-Taylor, Véréna Paravel
Διάρκεια: 115′
Το ντοκιμαντέρ είναι διαθέσιμο σε streaming από το Cinobo από τις 13 Φεβρουαρίου 2024