Ο σκηνοθέτης Ραούλ Πεκ μιλά για την ταινία του, “Δεν είμαι ο νέγρος σου”

Με μια αφήγηση που αποτελείται εξ ολοκλήρου από τα λόγια του συγγραφέα Τζέιμς Μπάλντουιν (1924- 1987), από προσωπικές του εμφανίσεις και από το κείμενο του τελευταίου του βιβλίου “Remember This House” που έμεινε ημιτελές, το ντοκιμαντέρ του Ραούλ Πεκ είναι η επιτομή του “black power”.

Μιλώντας για τους τραγικούς θανάτους των ηγετών του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα Μάλκομ Εξ, Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και Μέντγκαρ Έβερς, καταδεικνύει το πώς η εικόνα και η πραγματικότητα των μαύρων στη σημερινή Αμερική είναι κατασκευασμένη και επιβεβλημένη.

Υποψήφια για Όσκαρ Ντοκιμαντέρ 2017, Βραβείο Διεθνούς Αμνηστίας στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, Βραβείο Οικουμενικής Επιτροπής στο Φεστιβάλ του Βερολίνου, Βραβεία Κοινού στα Φεστιβάλ του Βερολίνου, του Τορόντο, του Σικάγο, της Φιλαδέλφεια, του Δουβλίνου, του Πόρτλαντ και του Χάμπτονς.

 

 

Ο ΡΑΟΥΛ ΠΕΚ ΓΙΑ ΤΟ «ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ Ο ΝΕΓΡΟΣ ΣΟΥ»

 

Άρχισα να διαβάζω τον Τζέιμς Μπάλντουιν όταν ήμουν 15 χρονών ψάχνοντας για ορθολογικές εξηγήσεις στις αντιφάσεις που αντιμετώπιζα ήδη στη «νομαδική» ζωή μου, που με πήγε από την Αϊτή στο Κονγκό, στη Γαλλία, στη Γερμανία και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Μαζί με τον Aimée Césaire, τον Jacques Stéphane Alexis, τον Richard Wright, τον Gabriel García Márquez και τον Alejo Carpentier, ο Τζέιμς Μπάλντουν ήταν ένας από τους λίγους συγγραφείς που θα μπορούσα να ονομάσω «δικός μου». Συγγραφείς που μιλούσαν για έναν κόσμο που ήξερα. Αφηγούνταν περιστατικά που μιλούν για την Ιστορία και καθόριζαν τη δομή και τις ανθρώπινες σχέσεις που συμπίπτουν με αυτό που έβλεπα γύρω μου. Πάντα χρειαζόμαστε ένα βιβλίο του Μπάλντουιν δίπλα μας.

Ήρθα από μια χώρα που είχε μια ισχυρή γνώμη για τον εαυτό της, που είχε αγωνιστεί και κερδίσει τον πιο ισχυρό στρατό του κόσμου (Ναπολέων) και η οποία, με μοναδικό ιστορικό τρόπο, σταμάτησε τη δουλεία στην αρχή της, δημιουργώντας τον πρώτο επιτυχημένο σκλάβο επανάσταση στην ιστορία του κόσμου, το 1804. Μιλάω για την Αϊτή, την πρώτη ελεύθερη χώρα της Αμερικής. Οι Αϊτινοί γνώριζαν πάντα την πραγματική ιστορία. Και γνώριζαν επίσης ότι η κυρίαρχη ιστορία δεν ήταν η πραγματική ιστορία. Η επιτυχημένη Αϊτινική Επανάσταση αγνοήθηκε από την ιστορία (όπως το έθεσε ο Βαλντίν: εξαιτίας των κακών «αχλαδιών») γιατί επιβάλλει μια εντελώς διαφορετική αφήγηση, που θα καθιστούσε την κυρίαρχη δουλειά της ιστορίας αβάσιμη. Οι αποικιοκρατικές κατακτήσεις του τέλους του 19ου αιώνα θα ήταν ιδεολογικά αδύνατες εάν στερούνταν την πολιτισμική αιτιολόγησή τους. Και αυτή η δικαιολόγηση δεν θα χρειαζόταν πια εάν όλος ο κόσμος γνώριζε ότι αυτοί οι «άγριοι» Αφρικανοί είχαν ήδη εξαλείψει τους ισχυρούς στρατούς τους (ειδικά τους Γάλλους και τους Βρετανούς) πριν από έναν αιώνα! Αυτό που οι τέσσερις υπερδυνάμεις της εποχής έκαναν με μια ασυνήθιστα ειρηνική συναίνεση ήταν να κλείσουν την Αϊτή, την πρώτη μαύρη δημοκρατία, να την θέσουν υπό αυστηρό οικονομικό εμπάργκο και να στραγγαλίσουν στα γόνατά της στη λήθη και στη φτώχεια. Και έπειτα ξανάγραψαν ολόκληρη την ιστορία.

Θυμάμαι τα χρόνια μου στη Νέα Υόρκη ως παιδί. Μια πιο πολιτισμένη εποχή, σκέφτομαι. Ήταν η δεκαετία του ‘60. Στην κουζίνα αυτού του τεράστιου διαμερίσματος μεσαίας τάξης στις πρώην εβραϊκές γειτονιές του Μπρούκλιν, όπου ζούσαμε με πολλές άλλες οικογένειες, υπήρχε ένα είδος ανατολικού χαλιού με εικόνες του Τζον Κένεντι και του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ να κρέμονται στον τοίχο, οι δύο μάρτυρες και οι δύο θρύλοι της εποχής. Πέρα από την ταπετσαρία, κανείς δεν έλεγε όλη την αλήθεια. Κανείς δεν μιλούσε για την αφελή ιεραρχία μεταξύ των δύο μορφών, την ανισορροπία της εξουσίας που υπήρχε μεταξύ τους. Και με τον τρόπο αυτό εξουδετέρωνε κάθε δυνατότητα να κατανοήσουμε αυτές τις δύο παράλληλες ιστορίες που διέσχιζαν το ίδιο μονοπάτι για μικρό χρονικό διάστημα και άφηναν στο πέρασμά τους το ομιχλώδες τοπίο της παρεξήγησης. Μεγάλωσα με έναν μύθο: της μιας και μοναδικής Αμερικής. Το σενάριο ήταν σωστά γραμμένο, το soundtrack δεν επέτρεπε καμία ασάφεια, οι ηθοποιοί αυτής της ουτοπίας, μαύροι ή άσπροι, ήταν πειστικοί. Τα μέσα παραγωγής αυτής της εικόνας Blockbuster-Hollywood ήταν φαινομενικά άρτια. Με σπάνιες επεισοδιακές οπισθοδρομήσεις, ο μύθος ήταν δυνατός, ο καλύτερος. Ο μύθος ήταν η ίδια η ζωή, ήταν η πραγματικότητα. Θυμάμαι τους Kennedys, τον Bobby και τον John, τον Elvis, τον Ed Sullivan, τον Jackie Gleason, τον Dr. Richard Kimble και την Mary Tyler Moore πολύ καλά. Από την άλλη, ο Otis Redding, ο Paul Robeson και ο Willie Mays είναι μόνο αόριστες αναμνήσεις. Μικρές ιστορίες «ανεκτές» στον σκληρό δίσκο μου. Φυσικά υπήρχε το “Soul Train” στην τηλεόραση, αλλά ήταν πολύ αργότερα, και το πρωί του Σαββάτου, όπου δεν θα έβλαπτε τους διαφημιζόμενους.

 

Διαβάστε   Ε, ναι! Μόνο το σεξ δεν φτάνει...

Ο Medgar Evers πέθανε στις 12 Ιουνίου 1963.

Ο Malcolm X πέθανε στις 21 Φεβρουαρίου 1965.

Και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ πέθανε στις 4 Απριλίου 1968.

 

Κατά τη διάρκεια των πέντε ετών, αυτοί οι τρεις άνδρες δολοφονήθηκαν. Αυτοί οι τρεις άνδρες ήταν μαύροι, αλλά δεν είναι το χρώμα του δέρματός τους που τους συνδέει. Αγωνίστηκαν σε αρκετά και διαφορετικά πεδία μάχης. Πολύ διαφορετικά. Αλλά τελικά, και οι τρεις κρίθηκαν επικίνδυνοι. Γιατί αποκάλυπταν την ομίχλη της φυλετικής σύγχυσης. Ο Τζέιμς Μπάλντουιν είδε διαμέσου του συστήματος. Και αγάπησε αυτούς τους ανθρώπους. Αυτές οι δολοφονίες τον έσπασαν. Ήταν αποφασισμένος να εκθέσει τους σύνθετους δεσμούς και τις ομοιότητες μεταξύ αυτών των τριών ατόμων. Θα γράψει γι’ αυτούς. Θα γράψει το τελευταίο του βιβλίο “Remember This House” γι’ αυτούς. Ήρθα κοντά σε αυτούς τους τρεις άνδρες και στη δολοφονία τους πολύ αργότερα. Αυτά τα τρία γεγονότα, αυτά τα στοιχεία της ιστορίας από την αφετηρία, τα «αποδεικτικά στοιχεία» που θα λέγατε, αποτελούν μια βαθιά και οικεία προσωπική σκέψη για τη δική μου πολιτική και πολιτιστική μυθολογία, τις δικές μου εμπειρίες ρατσισμού και πνευματικής βίας.

Αυτό είναι ακριβώς το σημείο που πραγματικά χρειαζόμουν τον Τζέιμς Μπάλντουιν. Ο Μπάλτουιν γνώριζε πώς να οικοδομήσει τις ιστορίες. Με βοήθησε να συνδέσω την ιστορία ενός απελευθερωμένου σκλάβου στο δικό του έθνος, την Αϊτή, και την ιστορία των σύγχρονων Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής με τη δική τους οδυνηρή και αιματηρή κληρονομιά της δουλείας. Θα μπορούσα να συνδέσω τις τελείες. Κοίταξα στις ταινίες της Χάιλε Γερίμα. Και του Charles Burnett. Αυτοί ήταν οι μέντορες μου όταν ήμουν νεαρός.

Ο Μπάλντουιν μού έδωσε φωνή, μού έδωσε τα λόγια, μού έδωσε τη ρητορική. Τα μόνα που ήξερα ήταν από ένστικτο ή από εμπειρία, κι ο Μπάλντουιν τους έδωσε ένα όνομα και ένα σχήμα. Είχα όλα τα πνευματικά όπλα που χρειαζόμουν. Σίγουρα, θα έχουμε ισχυρούς ανέμους εναντίον μας. Ο σημερινός χρόνος της διαφωνίας και της σύγχυσης είναι ένα αναπόφευκτο στοιχείο. Δεν είμαι αφελής να πιστεύω ότι ο δρόμος μπροστά μου θα είναι εύκολος ή ότι οι επιθέσεις δεν θα είναι εγκαίρως κακές. Η δέσμευσή μου είναι να διασφαλίσω ότι η ταινία αυτή δεν θα ταφεί κι ότι θα τραβήξει τον δρόμο της. Θα είμαι μαζί της για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μόνο χρόνος και προσπάθεια χρειάζεται.

 

Διαβάστε   Αφοι Κοέν: Στο μυαλό του…Δικέφαλου Σκηνοθέτη!

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΡΑΟΥΛ ΠΕΚ

 

Το πολυδιάστατο έργο του Raoul Peck περιλαμβάνει ταινίες όπως The Man by the Shore (Διαγωνιστικό, Φεστιβάλ Καννών 1993), Lumumba (Δεκαπενθήμερο Σκηνοθετών, Φεστιβάλ Καννών 2000 HBO), Sometimes in April (Φεστιβάλ Βερολίνου 2005), Moloch Tropical (Φεστιβάλ Τορόντο 2009, Φεστιβάλ Βερολίνου 2010) και Murder in Pacot (Φεστιβάλ Τορόντο 2014, Φεστιβάλ Βερολίνου 2015), κ.ά. Έχει διατελέσει μέλος της κριτικής επιτροπής στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών το 2012 και στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου. Σήμερα είναι πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της εθνικής γαλλικής κινηματογραφικής σχολής La Fémis. Το 2001, ο Οργανισμός Παρακολούθησης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του απονέμει το βραβείο Irene Diamond Lifetime Achievement Award. Πρόσφατα προβλήθηκε στην Ελλάδα, με παγκόσμια πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Βερολίνου, η μεγάλου μήκους ταινίας The Young Karl Marx, μια ευρωπαϊκή συμπαραγωγή με γυρίσματα στη Γερμανία και στο Βέλγιο.

 

Φιλμογραφία

 

1991 Lumumba – Death of a Prophet

1994 Desounen, Dialogue with Death

1994 Haiti, Silence of the Dogs

2001 Profit and Nothing But!

2013 Fatal Assistance

2016 I Am Not Your Negro

 

 

ΚΡΙΤΙΚΕΣ

 

Αλησμόνητη, μην τη χάσετε.

Rolling Stone

 

Η καλύτερη ερμηνεία του Σάμουελ Τζάκσον.

                                                                        -Time Out

 

Συγκινητική.

Entertainment Weekly

 

Υπέροχη.

Washington Post

 

Μια από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς.

The New York Times

 

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

 

Σκηνοθεσία: Ραούλ Πεκ

Σενάριο: Τζέιμς Μπάλντουιν

Φωτογραφία: Μπιλ & Τέρνερ Ρος, Ανρί Αντεμπονόγιο

Μοντάζ: Αλεξάντρα Στράους

Αφήγηση: Σάμουελ Τζάκσον

Χώρα Παραγωγής: ΗΠΑ, Γαλλία, Βέλγιο, Ελβετία

Έτος Παραγωγής: 2016

Διάρκεια: 93 λεπτά

Διανομή: ΑΜΑ Films

 

*Από τις 16 Νοεμβρίου στους κινηματογράφους Άστυ και Πτι Παλαί

Διαβάστε   "Suzume": Στην άλλη πλευρά της πόρτας, βρισκόταν ο Χρόνος στο σύνολό του...