Η φτωχή Αξινιά, παντρεμένη με έναν σκληρό σύζυγο, τον Στέπαν, αναζητά καταφύγιο στην αγκαλιά του εραστή της, Γκριγκόρι. Οι δυσκολίες προκύπτουν όταν ο Στέπαν ενημερώνεται για την απιστία της. Περαιτέρω επιπλοκές προκύπτουν όταν ο Γκριγκόρι αναγκάζεται να παντρευτεί τη Νατάλια που τον αγαπά και γνωρίζει τον έρωτά του για την Αξίνια. Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος παρεμβαίνει και ο Γκριγκόρι φεύγει για το μέτωπο όπου αντιμετωπίζει κατά πρόσωπο την αδικία, όταν βλέπει τους αγρότες να αγωνίζονται και να πεθαίνουν για να προστατεύσουν τα αγροκτήματα των πλούσιων γαιοκτημόνων.
Το μυθιστόρημα του Μιχαήλ Σόλοκχοφ ασχολείται με τη ζωή των Κοζάκων που ζουν στην κοιλάδα του ποταμού Don στις αρχές του 20ού αιώνα, πιθανώς γύρω στο 1912, λίγο πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η πλοκή περιστρέφεται γύρω από την οικογένεια Melekhov του Tatarsk, οι απόγονοι Κοζάκου που, για τη φρίκη πολλών, κατά τη διάρκεια του πολέμου της Κριμαίας, πήρε ως σύζυγο μία Τουρκάλα αιχμάλωτη. Η σύζυγός του κατηγορείται για μαγεία από τους προληπτικούς γείτονες του Melekhov, οι οποίοι προσπαθούν να την σκοτώσουν, αλλά αποτρέπονται από τον σύζυγό της.
Οι απόγονοί τους, ο γιος και οι εγγόνες τους, είναι οι πρωταγωνιστές της ιστορίας και συχνά αποκαλούνται «Τούρκοι». Παρ’ όλα αυτά, τυγχάνουν μεγάλου σεβασμού των ανθρώπων του Tatarsk.
Ο δευτερότοκος γιος, Γκριγκόρι Παντελεγιέφ Μέλεχοφ, είναι ένας ελπιδοφόρος νεαρός στρατιώτης που ερωτεύεται την Αξίνια, τη σύζυγο του Στέπαν Αστακόφ, οικογενειακού φίλου. Ο Στέπαν τη χτυπά τακτικά και δεν υπάρχει αγάπη μεταξύ τους. Ο έρωτας του Γκριγκόρι και της Αξίνια δημιουργεί διαμάχη μεταξύ του συζύγου της και της οικογένειάς του.
Τόσο ο έρωτας του ζευγαριού όσο και ο επικείμενος Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, συνθέτουν την πλοκή της ταινίας. Ο πόλεμος ενέπλεξε τους καλύτερους νεαρούς Κοζάκους στον πιο αιματηρό πόλεμο της Ρωσίας.
Η δράση κινείται προς το αυστριακό-ουγγρικό μέτωπο, όπου ο Γκριγκόρι καταλήγει να σώζει τη ζωή του Στέπαν, αλλά αυτό δεν τερματίζει τη διαμάχη. Ούτε αυτή η πράξη θα δώσει τέλος στη διαμάχη μεταξύ του Γκριγκόρι και του Στεπάν. Θα ακολουθήσει η Οκτωβριανή Επανάσταση, η επιστροφή στην πατρίδα, ο εμφύλιος πόλεμος στην Ουκρανία και την περιοχή του Ντον. Ο Γκριγκόρι θ’ αλλάξει στρατόπεδο πολλές φορές για να βρεθεί τελικά σ’ αυτό των ηττημένων. Ο Γκριγκόρι, με την επιμονή του πατέρα του, παίρνει μια σύζυγο, τη Νατάλια, αλλά εξακολουθεί να αγαπά την Αξινία.
Η ταινία ασχολείται όχι μόνο με τους αγώνες και τα δεινά των Κοζάκων, αλλά και με το ίδιο το τοπίο, το οποίο ζωντανεύει μέσα από τις εικόνες του Ivan Pravov, της Olga Preobrazhenskaya και του Mikhail Provor.
Δίπλα στα ονόματα που θεμελίωσαν το σοβιετικό σινεμά, όπως αυτά των Αϊζενστάιν, Βερτόφ, Πουντόβκιν και Ντοβζένκο, μια σειρά σκηνοθετών γέμισαν τη δεκαετία του 1920 τις οθόνες της χώρας τους με βωβά δημιουργήματα, πολλά από τα οποία έφτασαν στον υπόλοιπο κόσμο έπειτα από δεκαετίες. Ανάμεσα στους δημιουργούς της, οι Ιβάν Πραβόφ και Όλγα Πρεομπραζένσκαγια συνεργάστηκαν στενά μεταξύ 1927 και 1941, με αποκορύφωμα της συνεργασίας τους τον Ήρεμο Ντον (1930).
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα Μιχαήλ Σόλοκχοφ
Ο Μιχαήλ Σόλoκχοφ γεννήθηκε το 1905 σε ένα χωριό Κοζάκων στις όχθες του ποταμού Ντον. Έζησε από κοντά τα γεγονότα της Επανάστασης του 1917 και του εμφύλιου πολέμου στην περιοχή του και τα απεικόνισε στο τρίτομο έργο του “Ο Ήρεμος Ντον” (1928-1933).
Στο μυθιστόρημά του αυτό αποκαλύπτει την ουσία των γεγονότων σε μια αφήγηση πλούσια σε ανθρώπινους τύπους. Οι ήρωές του είναι, κυρίως, χωρικοί της περιοχής του Ντον και τους παρουσιάζει με ζωτικότητα, όπως αυτή εκδηλώνεται στις σχέσεις τους με τη γη, τις οικογένειές τους και τους ανθρώπους. Περιγράφει τις περιπέτειες μιας οικογένειας Κοζάκων εγκατεστημένων στην περιοχή της Βιοσένσκαγια, κοντά στο Ραστόφ. Ο πατριάρχης των Μέλεχοφ, παππούς του κεντρικού ήρωα του μυθιστορήματος, επέστρεψε από τον Κριμαϊκό Πόλεμο παντρεμένος με μια Τατάρισσα, η οποία είχε αντιμετωπιστεί από τους συγχωριανούς με περιφρόνηση και φόβο κι είχε κατηγορηθεί για μάγισσα. Ακόμη και στην εποχή κατά την οποία διαδραματίζεται η υπόθεση του έργου, τα μέλη της οικογένειας έχουν το προσωνύμιο «Τούρκοι». Ο Σολόχοφ θεωρείται ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους του κοινωνικού ρεαλισμού. Το 1965 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ της Λογοτεχνίας.
Πρόκειται για μια παρουσίαση ενός θέματος κλασσικού για την παγκόσμια λογοτεχνία: πώς οι απλοί άνθρωποι παρασύρονται στη δίνη των γεγονότων της Μεγάλης Ιστορίας. Από την άποψη αυτή, η σύγκριση με τον Τολστόι και ειδικότερα με το «Πόλεμος και Ειρήνη» είναι επιτυχημένη.
Ο Ήρεμος Ντον μεταφέρθηκε τρεις φορές στον κινηματογράφο, την πρώτη μάλιστα χωρίς καν να έχει ολοκληρωθεί (1930, σκηνοθεσία Όλγκα Πριαμπραζένσκαγια και Ιβάν Πράβαφ). Η πιο κλασσική είναι μάλλον αυτή του 1957-1958 (σε τρία μέρη) από τον Σιργκέι Γκεράσιμαφ, με τον Πιοτρ Γκλέμπαφ ως Γκριγκόρι και την Ελίνα Μπιστρίτσκαγια ως Αξίνια. Η τρίτη απόπειρα μεταφοράς του μυθιστορήματος στη μεγάλη οθόνη ήταν αυτή του Σιργκέι Μπανταρτσούκ το 1992-1993, με τον Ρούπερτ Έβερεττ και τη Γαλλίδα Ντελφίν Φορέ στους βασικούς ρόλους. Έμεινε ανολοκλήρωτη εξαιτίας του θανάτου του σκηνοθέτη το 1994. Ο γιος του, ο Φιόνταρ Μπανταρτσούκ, κατόρθωσε κατά κάποιο τρόπο να την ολοκληρώσει: το φιλμ προβλήθηκε στη ρωσική τηλεόραση με τη μορφή μίνι τηλεοπτικής σειράς.
Λίγα λόγια για τη σκηνοθέτη Όλγα Προφρασφένσκαγια
Η Όλγα Προφρασφένσκαγια ήταν θεατρική και κινηματογραφική ηθοποιός, σεναριογράφος, σκηνοθέτης και καθηγήτρια. Σπούδασε στο στούντιο του Θεάτρου Τέχνης της Μόσχας (1905-1906) και στη συνέχεια εργάστηκε σε επαρχιακά θέατρα. Έκανε το ντεμπούτο της το 1913. Το 1915 έπαιξε αρκετούς ρόλους γνωστών ηρωίδων: Λίζα (Ευγενής Φωλιά του Τουργκένεφ), Νατάσα Ροστόφ (Πόλεμος και Ειρήνη του Τολστόι) κά.
Από το 1916 δούλεψε ως σκηνοθέτης του κινηματογράφου. Συντάχθηκε μαζί με τον Βλαντιμίρ Γκαρντίν . Το 1918 έως το 1925, δίδαξε στην Πρώτη Κρατική Κινηματογραφική Σχολή (τώρα VGIK). Από το 1925 εργάστηκε μόνο ως σκηνοθέτης. Το 1927-1941 συνεργάστηκε με τον σκηνοθέτη Ivan Pravov στις ταινίες: Ryazan Women (1927), The Last Attraction (1929), The Quiet Don (1930), Enemy Paths (1935), Stepan Razin (1939 ), The Guy from the Taiga (1941).
Ο Ήρεμος Ντον (The Quiet Don, 1930)
Σκηνοθεσία: Ivan Pravov, Olga Preobrazhenskaya, Mikhail Provor
Ηθοποιοί: Nikolay Podgorny, Andrei Abrikosov, Emma Tsesarskaya
Διάρκεια: 91′
Η ταινία έκανε πρεμιέρα στους κινηματογράφους σε πρώτη εμπορική διανομή στην Ελλάδα την Πέμπτη 15 Αυγούστου 2019