Του Γιάννη Τοτονίδη
Ψυχές ανυπότακτες, λαβωμένες από τα βόλια του Ονείρου μάχονται στην Αρένα της Επιβίωσης.
Θολές ανάσες περιτυλίγονται στα άκαμπτα κουφάρια της Καθημερινότητας.
….Και οι σταγόνες του Χρόνου εκχύνονται στα σιωπηλά ποτάμια της Αβύσσου, ρυπαίνοντας το Μέλλον.
Για να αντιληφθεί κανείς τι πραγματεύεται η ταινία θα πρέπει να ξέρει ότι το “Florida project” αποτελούσε ένα φιλόδοξο σχέδιο της Disney για την κατασκευή ενός θεματικού πάρκου στην περιοχή, το οποίο όμως τελικά δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Εκεί, λίγα χιλιόμετρα μακριά από τις κοσμοπολίτικες παραλίες της Φλόριντα και λίγα χιλιόμετρα μακριά από τη Disneyland, τη μέκκα του καπιταλισμού, κατασκευάστηκε ένα μοβ μοτέλ-κάστρο στην άκρη του δρόμου, το “Magic Castle”, με τεράστιες προσόψεις καταστημάτων και παγωτατζίδικων προορισμένο για να προσφέρει παραμυθένια αύρα στους πελάτες του, λίγο προτού χαθούν στις παραλίες ή στη μαγική Παιχνιδοχώρα. Στη σημερινή οικονομική κρίση, όμως, έχει μετατραπεί σε μια ανθρώπινη κιβωτό ψυχών, όπου χτυπά η άγνωστη καρδιά της Αμερικής. Φτωχοί βιοπαλεστές, λίγο πριν από το όριο του να μείνουν άστεγοι, εναποθέτουν σε αυτό τις προσωρινές ελπίδες τους για ανάκαμψη.
Αλλά πόσα από τα προβλήματα που ταλανίζουν τους ενήλικες μπορεί να κατανοήσει ένα μικρό παιδί; Για την 6χρονη Μούνι το καυτό καλοκαίρι που ζει είναι μια αφορμή για ανεμελιά. Καθόλου διάβασμα, πολύ παιχνίδι και πάρα, μα πάρα πολλές σκανταλιές. Με όπλο τη θρασύτητα της παιδικής ηλικίας και εκμεταλλευόμενη τη χαλαρή επιτήρηση της νεαρής μητέρας της, δημιουργεί μια λιλιπούτεια “συμμορία” που δραστηριοποιείται στη γύρω περιοχή, η οποία γι’ αυτήν δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας τεράστιος παιδότοπος με μοναδικό προορισμό τη διασκέδαση και την περιπέτεια. Η Μούνι και η παρέα της κάνουν διαγωνισμό φτυσίματος σε αμάξια νέων ενοίκων, κατεβάζουν το διακόπτη που τροφοδοτεί με ρεύμα όλο το συγκρότημα, μιλούν με αγένεια στους μεγαλύτερους, σκαρφίζονται κόλπα για να φάνε τσάμπα παγωτό, μέχρι που βάζουν φωτιά σε διπλανά εγκαταλειμμένα σπίτια. Όσο χαριτωμένη δείχνει η Μούνι, τόσο ενοχλητική και επικίνδυνη (για την ίδια και τους φίλους της) είναι.
“Αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα”. Η νεαρή μητέρα της Μούνι, η Χάλεϊ, πρώην στρίπερ, ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και παίρνει επίδομα από την Προσωρινή Βοήθεια Απόρων Οικογενειών. Είναι ανίκανη να συντηρήσει τον εαυτό της, πόσο μάλλον την εξάχρονη κόρη της! Τα προβλήματά της είναι τεράστια και προσπαθώντας να τα ξεπεράσει, άλλοτε γίνεται λαθρέμπορος γυναικείων αρωμάτων και άλλοτε οδηγείται στην πορνεία. Δυστυχώς, πάντα με παρούσα την κόρη της.
Ένα από τα θεμελιώδη στοιχεία που κάνουν τα παιδιά πειθαρχημένους, ώριμους και ενεργούς ενήλικες, όπως λένε οι ψυχολόγοι, είναι η χρήση κανόνων. Οι κανόνες είναι που τους δίνουν τις οδηγίες και τα όρια, ενώ παράλληλα τα βοηθούν να προσδιορίσουν ποια είναι, με τα θετικά και τα αρνητικά χαρακτηριστικά τους. Αν αφήσεις το παιδί να ανακαλύψει από μόνο του τα όριά του, θα το πράξει με τρόπους συχνά μη επιθυμητούς. Αυτό μπορεί να το οδηγήσει σε χαμηλή αυτοπεποίθηση και προβλήματα συμπεριφοράς.
Αυτό υφίσταται η Μούνι. Η Χάλεϊ αποδεικνύεται τελείως ακατάλληλη για την κηδεμονία της και η Μούνι ανακαλύπτει τα όριά της με λανθασμένο τρόπο. Η παραβατική συμπεριφορά της κόρης αυξάνεται, όσο διαπιστώνει ότι τον ακρογωνιαίο λίθο στο Σύμπαν της μητέρας της αποτελεί η παραβατικότητα. Ακόμη και προς το ίδιο της το παιδί! Μαζί της κάνει ψυχολογικό πόλεμο στη σερβιτόρα φίλη της και την εξαναγκάζει να παίζει με τις ώρες στο μπάνιο, για να εκπορνεύεται στο δίπλα δωμάτιο. Λογικό είναι να υπάρξει συμπίεση, ο κόσμος των δύο γυναικών να έρθει σε σύγκρουση και η σχέση τους να αλλάξει δραματικά.
Ισορροπιστής όλων των ζητημάτων και προβλημάτων που προκύπτουν σε αυτό το χώρο, είναι ο μάνατζερ ή διευθυντής του μοτέλ, Μπόμπι. Με υπομονή εφαρμόζει με αυστηρότητα τους κανόνες του συγκροτήματος στους μεγάλους, μοιάζει με το γονιό που δεν έχουν τα παιδιά, τα μαλώνει όταν κάνουν ζαβολιές, τα προστατεύει από παιδόφιλους, απομακρύνει τους ενοχλητικούς που απειλούν τους ενοικιαστές του, βάφει, σκουπίζει, καθαρίζει, τακτοποιεί, διορθώνει… Είναι ένα χρήσιμο πολυεργαλείο που χωρίς αυτόν όλα θα είχαν καταρρεύσει στο παραμυθένιο μοβ μοτέλ.
Ανεξάρτητο αμερικάνικο low budget πορτραίτο των προ οικονομικής κατάρρευσης αμερικανών πολιτών που προσπαθούν να επιβιώσουν σε ένα δυσλειτουργικό κοινωνικό πλαίσιο. Παράλληλα, ιστορία ενηλικίωσης δύο γυναικών: ενός παιδιού και μια έφηβης. Ο δημιουργός εκμαιεύει εντυπωσιακές ερμηνείες από τους ερασιτέχνες κυρίως ηθοποιούς του και εκμεταλλεύεται στο έπακρο το ταλέντο του έμπειρου Νταφόε, παρουσιάζοντάς μας ένα μικρόκοσμο απόκληρων χαρακτήρων, όπου παρατηρείται λειψυδρία Ονείρων. Κανείς δε σκέφτεται το Μέλλον, κανείς δεν σχεδιάζει τη ζωή του σε περιθώριο μεγαλύτερο της μίας ημέρας. Χωρίς να εξηγεί το “πώς” και “γιατί”, αντιλαμβανόμαστε εύκολα τι τους οδήγησε σε αυτήν την κατάσταση, επειδή κάλλιστα θα μπορούσαμε να είμαστε εμείς κάποιοι από τους χαρακτήρες. Μπορούμε, λοιπόν, να χαρακτηρίσουμε αυτήν τη δραμεντί περισσότερο σα μια ταινία καταστάσεων, παρά γεγονότων.
Ο Μπέικερ έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό το 2015 με το «Tangerine», την ιστορία μιας τρανς που αναζητά το νταβατζή της τα Χριστούγεννα στο Λος Άντζελες, γυρισμένη εξ ολοκλήρου με την τεχνολογία του iPhone. Στην τέταρτη ταινία του ψηλαφίζει την ιστορία ενός ανθρώπινου μωσαϊκού από “την άλλη πλευρά του φεγγαριού”, είτε από οικονομικής είτε από κοινωνικής ματιάς. Με τη βοήθεια του Alexis Zabe φωτογραφίζει την Ανατολική Ακτή με έντονα παστέλ χρώματα, κάνοντας αντίστιξη στη μουντή, φτηνή, παρακμιακή ζωή των ενήλικων, με την πολύχρωμη, ζωντανή, ειδυλλιακή ματιά των παιδιών. Φυσικά, ένα μεγάλο μέρος της γοητείας που ασκεί η ταινία του οφείλεται στην αξιαγάπητη Μπρούκλιν Πρινς, η οποία υποδύεται με εμφανή φυσικότητα τη Μούνι και ξεχειλίζει από ενέργεια, συναίσθημα και σπιρτάδα αποδίδοντας μια αξιομνημόνευτη παιδική ερμηνεία.
Παρόλα αυτά, παρατηρούνται σημαντικά μειονεκτήματα στην ταινία. Υπάρχουν σημεία που κάνει κοιλιά, βάζει τρικλοποδιές στον εαυτό της και επαναλαμβάνεται. Αν δεν ενημερωθείς με κάποιον τρόπο για το τι ήταν το “Florida project”, δεν αντιλαμβάνεσαι εύκολα το οξύμωρο της ταινίας. Πολλοί χαρακτήρες και αρκετά γεγονότα που παρουσιάζονται έχουν “περιγραφεί” κατ’ επανάληψη μέσα από αρκετές άλλες ταινίες, με παρόμοιο φόντο από φτηνά μοτέλ και εξαθλιωμένους ανθρώπους. Ακόμη και το τέλος μοιάζει αμήχανο, δείχνοντας την αδυναμία του σκηνοθέτη να πάρει σαφή θέση. Από τη μια να μη γίνει πολύ μελό με το χωρισμό μητέρας-κόρης, από την άλλη να μη γίνει δραματικό με την τραγωδία ενός εκ των δύο, για να οδηγηθεί τελικά αφελώς στο αβέβαιο, αόριστο, απροσδιόριστο φινάλε. Φαίνεται ότι ο Μπέικερ θέλησε να μας διηγηθεί ένα σύγχρονο παραμύθι, χωροθετημένο σε μια παραλίγο φαντασμαγορική, ιλουστρασιόν Ονειρούπολη, όπου απλά -στην σκληρή πραγματικότητα- συνθλίβονται τα όνειρα των ενοίκων ή μετατρέπονται σε εφιάλτη, αρνούμενος να μας αποχαιρετήσει με το κλισέ “και ‘ζήσαν αυτοί καλά…”. Εκείνο όμως που τελικά καταφέρνει είναι να κατασκευάσει μια χάρτινη βαρκούλα, να τη βουτήξει στην πισίνα του “Magic Castle” και να φαντασιώνεται πως είναι ένα μεγάλο ταχύπλοο που ταξιδεύει στον ωκεανό.
The Florida Project
Σκηνοθεσία: Σον Μπέικερ
Ηθοποιοί: Γουίλεμ Νταφόε, Μπρούκλιν Πρινς, Βαλέρια Κότο, Μπρία Βινάιτ
Διάρκεια: 111΄
* Ο Γιάννης Τοτονίδης από μικρός αρέσκονταν στις εκρήξεις. Για να γλιτώσουν οι γονείς του την ανατίναξη του σπιτιού τους, τον έπεισαν να σπουδάσει Χημικός (απόφοιτος του Α.Π.Θ.). Η “εκρηκτικότητα” του ψυχισμού του τον ώθησε να ασχοληθεί με την 7η Τέχνη. Έγινε μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών (ΕΕΣ), μέλος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Σκηνοθετών (F.E.R.A.), μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (Π.Ε.Κ.Κ.) και μέλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI). Πρόσφατα έγινε και μέλος της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Στο παρελθόν υπήρξε Μουσικός Παραγωγός και Επιμελητής Κινηματογραφικών Εκπομπών, καθώς επίσης και Τηλεοπτικός Παρουσιαστής Κινηματογραφικών Εκπομπών. Τελευταία πειραματίζεται με τη μαγειρική και προκαλεί μόνο γαστρονομικές εκρήξεις.