Με την πρώτη του ταινία μετά από επτά χρόνια, το ΕΟ, ο σκηνοθέτης Γέρζι Σκολιμόφσκι παραδίδει μια από τις πιο τολμηρές και οπτικά εφευρετικές ταινίες της καριέρας του, ακολουθώντας τις περιπέτειες του γαϊδουράκου EO. Αφού εκδιωχθεί από το τσίρκο, ο ΕΟ εκκινεί ένα ταξίδι στην πολωνική και ιταλική ύπαιθρο, βιώνοντας ισόποσες δόσεις αγριότητας και καλοσύνης, όσο παρατηρεί την παράνοια και τους θριάμβους του ανθρώπινου είδους.
Ελαφρώς εμπνευσμένη από την ταινία του Ρομπέρ Μπρεσόν, “Στην Τύχη ο Μπαλταζάρ”, η ταινία τοποθετεί το κοινό στη θέση του τετράποδου πρωταγωνιστή της. Το ταξίδι του καταδεικνύει με θάρρος της κοινωνικές αρρώστιες και προειδοποιεί για τους κινδύνους της άρνησης και της αδράνειας.
Η ταινία βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ των Καννών με το Βραβείο της Επιτροπής.
Σχετικά με την παραγωγή
Μετά από απουσία εφτά χρόνων, ο Γέρζι Σκολιμόφσκι επιστρέφει με ένα σύγχρονο παραμύθι, γυρισμένο στην Πολωνία και την Ιταλία, όπου ο ήρωας είναι ένας γάιδαρος που αναγκάζεται να αφήσει το τσίρκο στο οποίο ζούσε ευτυχισμένα, στο πλάι της αγαπημένης του Κασσάνδρας.
Εμπνευσμένος από το σινεμά του Ρομπέρ Μπρεσόν, o Γέρζι Σκολιμόφσκι τον τιμά δημιουργώντας ένα μοντέρνο παραμύθι με πρωταγωνιστή έναν γάιδαρο: «Αρκετές δεκαετίες παλιότερα, είπα σε μια συνέντευξη (νομίζω στο Cahiers du Cinema) πως η μοναδική ταινία που με έκανε να κλάψω ήταν η ταινία “Στην Τύχη ο Μπαλταζάρ”. Έκτοτε, δεν έχω ρίξει ούτε ένα δάκρυ στο σινεμά. Αυτό που οφείλω στον Μπρεσόν είναι η ισχυρή πεποίθηση πως το να βάλεις έναν χαρακτήρα-ζώο σε μια ταινία δεν είναι μόνο εφικτό, αλλά μπορεί να γίνει και πηγή συναισθήματος».
Το «ΕΟ» είναι μια ποιητική δουλειά, ένα μεταφορικό όραμα του κόσμου
«Πρωτίστως, ήθελα να φτιάξω μια συναισθηματική ταινία, να στηρίξω την αφήγηση στα συναισθήματα, περισσότερο από κάθε άλλη μου ταινία».
Στη διάρκεια της καριέρας του, ο Γέρζι Σκολιμόφσκι σκηνοθέτησε πολλούς σπουδαίους ηθοποιούς, μεταξύ των οποίων τους Ρόμπερτ Ντιβάλ και Τζέρεμι Άιρονς, αλλά η σκηνοθεσία ενός γαϊδουριού απαίτησε διαφορετική προσέγγιση.
«Οι σκηνοθέτες χρησιμοποιούν λογικά επιχειρήματα και συναισθηματική γλώσσα για να εκμαιεύσουν από τους ηθοποιούς το προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Με τον γαϊδουράκο μου, ο μοναδικός τρόπος να τον πείσει να κάνει το οτιδήποτε ήταν με στοργή: ψιθυριστά λόγια στο αυτί του και μερικά φιλικά χάδια. Το ύψωμα της φωνής, η ανυπομονησία ή η νευρικότητα θα ήταν ο γρηγορότερος δρόμος προς την καταστροφή».
Αλλά σύμφωνα με τον σκηνοθέτη υπάρχει κάτι ακόμα πιο σημαντικό:
«Η κύρια διαφορά είναι πως τα γαϊδούρια δεν ξέρουν τι είναι η “ερμηνεία”, δεν μπορούν να υποδυθούν τίποτα, απλώς υπάρχουν. Είναι ευγενικά, στοργικά, σεβαστικά, ευγενικά και πιστά πλάσματα. Ζούνε στη στιγμή. Δεν δείχνουν ποτέ ναρκισσισμό. Ποτέ δεν συζητάνε το όραμα του σκηνοθέτη. Είναι εξαιρετικοί ηθοποιοί».
Για να βρει τον «ηθοποιό» του, ο Σκολιμόφσκι έκανε κάστινγκ:
«Όταν ο εκτροφέας μού έδειξε φωτογραφίες των διαθέσιμων γαϊδουριών, κατευθείαν επέλεξα τη σαρδηνιακή ράτσα. Ήξερα πως ο ΕΟ έπρεπε να είναι γκρίζος με λευκά σημάδια γύρω από τα μάτια. Πήγα σε ένα στάβλο στη Βαρσοβία για να δω από κοντά το ζώο που με γοήτευσε περισσότερο. Το όνομά του ήταν Τάκο. Με το που τον είδα κατάλαβα πως εκείνος θα ήταν ο σταρ της ταινίας μου».
Ωστόσο, έγινε και ένα δεύτερο κάστινγκ με σκοπό την αναζήτηση σωσίες του Τάκο.
«Χρησιμοποιήσαμε συνολικά 6 γαϊδούρια: τον Τάκο, τη Χόλα, τη Μαριέτα, τον Έτορ, τον Ρόκο και τη Μέλα».
Ο Γέρζι Σκολιμόφσκι έμαθε πολλά από αυτή την εμπειρία:
«Τα γαϊδούρια έχουν μια αναπάντεχα ιδιοσυγκρασιακή φύση. Το κάθε ένα που προσλάβαμε είχε πολύ διαφορετικό χαρακτήρα, γεγονός που έκανε το γύρισμα κάθε σκηνής αρκετά απρόβλεπτο. Ήταν σα να προσπαθείς να λύσεις ένα παζλ καθημερινά, αναζητώντας τι αρέσει στο κάθε γαϊδούρι, τι μισεί, φοβάται ή θαυμάζει. Μερικές φορές, κάτι άκακο, όπως ένα καλώδιο πεταμένο στο έδαφος, μπορούσε να μετατραπεί σε ανυπέρβλητο εμπόδιο για εκείνα. Και απ’ την άλλη, πράγματα που θεωρούσαμε πως θα τα τρόμαζε, όπως το νερό που τρέχει από ένα φράγμα, αποδείχθηκαν πως δεν δημιουργούσαν κανένα πρόβλημα». Αυτή η κατανόηση του ζώου υποχρέωσε τον σκηνοθέτη να προσαρμοστεί με τρόπους που δεν μπορούσε να φανταστεί: «Η κοινή πεποίθηση πως τα γαϊδούρια είναι πεισματάρικα, ισχύει. Μερικές φορές ήταν ευκολότερο να προσαρμόσουμε μια σκηνή ή την κίνηση της κάμερας, παρά να πείσουμε το ζώο να κάνει κάτι που δεν ήθελε».
ΕΟ (2022)
Σκηνοθεσία: Jerzy Skolimowski
Ηθοποιοί: Sandra Drzymalska, Isabelle Huppert, Lorenzo Zurzolo
Διάρκεια: 88′
Η ταινία προβάλλεται στους κινηματογράφους από την Πέμπτη 20 Οκτωβρίου 2022