Βραβείο Ground Glass για εξαιρετική συνεισφορά στο πεδίο των πειραματικών μέσων στην Αντουανέττα Αγγελίδη από το Φεστιβάλ Prismatic Ground της Νέας Υόρκης
Cannes 2018: Γράμμα στον Ζαν Λυκ Γκοντάρ (που δεν πήρε ποτέ του τον Χρυσό Φοίνικα…)
Posted on
Συνεχίζονται σήμερα Παρασκευή 11/5/2018, οι προβολές των ταινιών που διαγωνίζονται για τον Χρυσό Φοίνικα με την παρουσίαση της πολυαναμενόμενης ταινίας του Ζαν Λυκ ΓκοντάρThe Image Book (aka Image and Word/Le Livre d’image). Κάθε ταινία του πρωτεργάτη της Nouvelle Vague αποτελεί ένα γεγονός, λόγω της ιστορίας που κουβαλάει στην πλάτη του ο Γκοντάρ. Το παράδοξο είναι ότι δεν έχει πάρει ποτέ του Χρυσό Φοίνικα, παρόλη την αξία του έργου του στην εξέλιξη του σινεμά. Η ταινία The Image Book είναι ένα φιλμ στοχαστικό για την φύση αλλά και το μέλλον της έκφρασης του σινεμά. Είναι μια παραγωγή της Wild Bunch και ο Γκοντάρ την τελείωσε έπειτα από πολύχρονα γυρίσματα και επεξεργασία. Ο ίδιος ο Γκοντάρ αναφερει στη σύνοψη της ταινίας:
“Θυμάστε ακόμα πώς, εδώ και πολύ καιρό, εκπαιδεύσαμε τις σκέψεις μας; Τις περισσότερες φορές ξεκινούσαμε από ένα όνειρο … Απορούσαμε πώς, μέσα από το απόλυτο σκοτάδι, μπορούσαν να γεννηθούν χρώματα τέτοιας έντασης μέσα μας. Με μια μαλακή, χαμηλή φωνή, Λέγοντας σπουδαία πράγματα, Εκπλήσσοντας σε βαθιά και ακριβή θέματα. Εικόνα και λέξεις, Όπως ένα κακό όνειρο γραμμένο σε μια θυελλώδη νύχτα. Κάτω από δυτικά βλέμματα. Οι χαμένοι παράδεισοι. Ο πόλεμος είναι εδώ”.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης το γράμμα που έστειλε στον Ζαν Λυκ Γκοντάρ, ο Γάλλος κριτικός κινηματογράφου και ιστορικός Bernard Eisenschitz (περιέχεται στο press book της ταινίας):
“Αγαπητέ Ζαν Λυκ
Σ’ ευχαριστώ για την πρόσκλησή σου να δω το The Image Book
Αναδημιούργησες εικαστική ύλη από διάφορες πηγές και μορφές. Επαναδιαμορφωμένες, επαναχρωματισμένες διευρυμένες από το ίχνος τους και επαναπλαισιωμένες.
Αποκλεισμένη όλη η αποπλάνηση των εικόνων, το κείμενο επίσης, να τραυλίζει, με τρεμάμενη φωνή, διακοπτομένο, καλλυπτόμενο.
Στις συνεχείς διακοπές, που χωρίζονται ανάμεσα σε αυτό που εκπροσωπείται και στη μηχανή του κινηματογράφου, με την αποτυχία του, τις διατρήσεις του, την αποσύνθεση του. Ανακαλύπτοντας εκ νέου την ασυνέχεια με ψηφιακά μέσα.
Ο όμορφος και ακριβής ορισμός του αντίθετου σημείου δίνει ένα κλειδί.
Κύματα, φλόγες, βομβαρδισμοί, στρατεύματα, ιστορία και ο κόσμος ως ένα κεραυνοβόλο βουνό αλά Dovzhenko ή Vidor.
Μια μεγάλη συμφωνική έκρηξη. Αλλά όχι ειπωμένη σαν ιστορία. Δεν είναι πλέον πραγματικά “κινηματογράφος”. Σύμφωνα με τον πρώτο αναγνώστη του Moby Dick (σύμφωνα με τον Giono):
– Δεν είναι ένα βιβλίο – Όχι, είπε ο Melville.
Αυτό δεν είναι κάτι που θα σε κάνει δημοφιλή, μπροστά στο ψηφιακό, ψηφιακό που τα δείχνει όλα, και τίποτα από πίσω. (Το βίωσα αυτό στις ταινίες του Vigo και ελπίζω να το αποφύγουμε στο τέλος).
Υποθέτω ότι ακούγεται αυτό που λες. Αυτό είναι το εκπληκτικό στην ταινία σου.
Στην πραγματικότητα, «είναι απαραίτητο να επιστήσουμε την προσοχή». Αλλά δεν έχει αποδειχθεί κάτι τέτοιο. Περιστασιακά, μόνο με την «κυβέρνηση των άγριων θηρίων» του Victor Hugo.
Ο Μαρξ εφηύρε τα rekames με τον δικό του Louis-Napoleon. Η ιστορία επαναλαμβάνεται, αλλά εδώ, όχι ως φάρσα. Τα ηθικά λάθη συγχέονται με τα εγκλήματα των κρατών. Υπάρχουν εγκληματίες που υπάρχουν μόνο λόγω του πολέμου. Η ανθρωπότητα καταστρέφει τον εαυτό της. Εδώ και χρόνια, ο πόλεμος ήταν παντού, όλο και πιο κυριολεκτικά, υπό την έννοια του Goya ή του Joseph de Maistre (έτσι εξηγούμε την παρουσία του τελευταίου). Ακολουθεί ο εθισμός.
Το να λέμε ότι το The Image Book είναι μια πράξη θάρρους, ότι είναι άνευ προηγουμένου, είναι ορθό και πλήρες. Αλλά αυτή είναι η αίσθηση που συνεχίζει να επιστρέφει σε μένα. Είναι αλήθεια, όπως λένε οι νέοι που σου γράφουν στο Lundi matin, ότι είσαι ο μόνος που, κλπ … (Δεν ξέρουν πόσο δίκιο έχουν, είμαι περίεργος γι΄αυτούς όταν δουν το The Image Book). Πάντα ήσουν «μέσα» στην ιστορία, από τότε που κατάλαβες το σινεμά που πρέπει να υπηρετείς. Από το Histoire (s), αυτό ήταν πάντα και πριν απ’ όλα και περισσότερο από την cinephilia, λέγοντας τις μικρές ιστορίες της (δεν είναι κακό!)
Αυτή τη φορά το ίδιο το θέμα, είναι ιστορία. Στην πραγματικότητα δεν γυρίζεις την πλάτη σου στο σινεμά, απλά δεν είναι πλέον κυρίαρχη αγάπη. Είναι τόσο χρήσιμο όσο και η περίπτωση τύπων εκτύπωσης από την οποία ο αλφαβητικός τυπογράφος του Fuller βρίσκει τους χαρακτήρες, με την τελική ταχύτητα.
Και εσύ, κρατάς τον χαρακτήρα, το ιερογλυφικό που ονειρεύτηκε ο Eisenstein. (Και οι τρεις του εμφανίσεις είναι υπέροχες: η κουκουβάγια, τα χέρια πάνω στη Βίβλο και ο Τεύτονας ιππότης, θέλησε να χτίσει τον καθεδρικό του ναό των Τεχνών, όλα με τον εαυτό του. Η αντίστασή του ήταν ήδη η ελπίδα, όπως και η μοναξιά του).
Μπορείς να βρεις όλες τις εικόνες σε ταινίες, και σε φθαρμένα newsreels. Είναι μόνο δικαιοσύνη. Όλα τα καλύτερα αν ο Ridley Scott χρησιμεύσει για να γεμίσει μια θήκη εκτύπωσης. Και για να μην έχεις γυρίσει την πλάτη σου στον κινηματογράφο, αρκούν οι δύο μεγάλες λήψεις από το Le plaisir, όπου βλέπουμε κινούμενα σώματα, δίνοντας έναν ορισμό για αυτό ακριβώς. Η σκέψη εξελίσσεται με εικόνες και ήχο («μια σκέψη / θα έρθει / θα συνεχιστεί»), όπως σε ένα κολάζ που ένας φίλος είχε κάνει χρησιμοποιώντας κείμενα από την οθόνη του Histoire(s).
Είναι ένα σύνολο και είναι αρθρωτό σαν τα πέντε δάχτυλα … άλλο ένα από αυτά τα πράγματα που δεν κατάλαβα στο χαρτί.
Τέλος, ακόμα κι αν οι επαναχρήσεις των Histoire(s) είναι αυτό που ελάχιστα με ενδιαφέρει – δεν αλλάζει το χειρόγραφό του – μου αρέσει πολύ η ιδέα της αθανασίας μέσω ρευστών ταινιών, από το Vertigo μέχρι το Ruby Gentry και το River.
Και οι ειρηνικές στιγμές μιας ευτυχισμένης Αραβίας, όπου βλέπω κάτι από τη χαρά του Barnet: το ηλιοβασίλεμα, μια βάρκα πάνω στη λάμψη της θάλασσας, τις συνήθεις γωνίες του Maghreb που παίζουν για όλη την Αραβία, την Αραβία που έχουμε πίσω από τα μάτια μας.
