Με απόφαση του Δήμου, το κέντρο υποδοχής άστεγων γυναικών Envol πρόκειται να κλείσει. Οι κοινωνικοί λειτουργοί έχουν μόνο τρεις μήνες στη διάθεσή τους για να επανεντάξουν στην κοινωνία, με κάθε τρόπο, τις γυναίκες που έχουν στη μέριμνά τους: πλαστογραφούν, καταφεύγουν στο ψέμα και προσπαθούν να βρουν οποιοδήποτε «μέσο» για να ανασταλεί η απόφαση. Για αυτό το διάστημα, τα πάντα επιτρέπονται, αρκεί οι γυναίκες να «σωθούν»!
Σημείωμα του σκηνοθέτη Λουί-Ζουλιέν Πετί
Το έναυσμα: “Τον Αύγουστο του 2014 η Κλερ Λαζενί, που σκηνοθέτησε ένα ντοκιμαντέρ για τις άστεγες γυναίκες («Αόρατες γυναίκες, ζώντας στους δρόμους»), μου έδωσε το βιβλίο που είχε γράψει προκειμένου να ολοκληρώσει το ντοκιμαντέρ της. Εκεί, καταγράφονται οι συναντήσεις της Κλερ με κοινωνικές λειτουργούς και άστεγες γυναίκες, οι έρευνές της, οι εκπλήξεις που βίωσε κατά τη διάρκεια των ερευνών, όπως και η γνωριμία και η σχέση της με τις γυναίκες αυτές. Το βιβλίο με εξέπληξε ευχάριστα. Δεν είχε καμία σχέση με τον πραγματολογικό, κοινωνιολογικό και βαρύ τόνο που περίμενα πως θα έχει, λόγω του θέματος. Αντιθέτως, με συνεπήρε η πολύ ανθρώπινη ιστορία που έχει μέσα της όλα τα στοιχεία της ιλαροτραγωδίας. Οι γυναίκες αυτού του βιβλίου ήταν εξαιρετικά πολυεπίπεδες, συγκινητικές και ενίοτε αστείες, παρά την τραγική τους πορεία. Ολοκλήρωσα την ανάγνωση του βιβλίου μέσα σε δύο ώρες, νιώθοντας ταυτόχρονα τόσο προβληματισμένος όσο και χαρούμενος που, άμεσα, ζήτησα από την παραγωγό μου να ζητήσει τα πνευματικά δικαιώματα του βιβλίου. Ήμασταν πεπεισμένοι πως αυτές οι γυναίκες, οι τόσο εύθραυστες και αγωνιστικές συνάμα, θα αποτελούσαν το ιδανικό θέμα μιας ταινίας. Ανάμεσά τους βρίσκουμε γυναίκες όπως η Κατρίν, που έχει περάσει τα 50 και κοιμάται οπουδήποτε και η Ζουλί, που στα 25 της, αρνείται να αποδεχθεί την κατάστασή της.”
Η έρευνα: “Όπως σε κάθε μου έργο, ήξερα πως έπρεπε να εντρυφήσω στο σύμπαν αυτών των γυναικών για να το αποδώσω με ακρίβεια. Για πάνω από ένα χρόνο, συναντούσα γυναίκες σε κέντρα υποδοχής αστέγων ανά τη Γαλλία και κοινωνικές λειτουργούς και μάθαινα τα πάντα για το επάγγελμά τους. Πολύ γρήγορα συνειδητοποίησα πως ήθελα να επικεντρωθώ σε δύο κατηγορίες γυναικών που είναι αόρατες τόσο για την κοινωνία, όσο και στην καθημερινότητά τους: τις κοινωνικές λειτουργούς, και τις γυναίκες που χρήζουν παραμονής σε κέντρα υποδοχής.”
Το σενάριο: “Με συνεπήρε τόσο πολύ το περιβάλλον αυτό, που ήθελα να αποτυπώσω με ακρίβεια το πόσο δύσκολο και άγριο είναι. Έτσι, το πρώτο προσχέδιο σεναρίου ήταν περισσότερο ένα χρονικό κοινωνικής καταγραφής. Είχα μπει τόσο βαθιά μέσα στο πρόβλημα, που αμφισβητούσα τις αρχές και τις αξίες μου ως πολίτη, αντί να διατηρήσω μια υγιή απόσταση από το θέμα. Έτσι συνειδητοποίησα πως, με τον τρόπο αυτό, δεν προσέθετα κάτι παραπάνω στο ήδη υπάρχον έργο της Κλερ, στην προσπάθειά της να γίνουν ορατές αυτές οι αόρατες γυναίκες. Τον Οκτώβριο του 2016, το αρχικό προσχέδιο πετάχτηκε και άρχισα από το μηδέν. Δεδομένου πως πάντοτε με ενδιέφεραν τα άτομα της σύγχρονης εποχής που πολεμούν ενάντια στα κακώς κείμενα, αποφάσισα να δουλέψω πάνω στην ιδέα κάποιων κοινωνικών λειτουργών που μάχονται για την κοινωνική επανένταξη των ατόμων που φροντίζουν. Θέλησα να ξεκινήσω την ιστορία μου από εκεί που τελειώνει το ντοκιμαντέρ της Κλερ: από τη στιγμή που η Κατρίν φεύγει από την προσωρινή της διαμονή σε ένα ξενοδοχείο κοινωνικής διαμονής, προκειμένου να επιστρέψει στο κέντρο υποδοχής. Έτσι, έχουμε όλο το χρόνο να παρακολουθήσουμε την καθημερινότητα αυτών των γυναικών στο κέντρο υποδοχής.”
Προσέγγιση: “Γρήγορα συνειδητοποίησα πως ο κωμικός τόνος ήταν ο πλέον κατάλληλος για την προσέγγιση των γυναικών αυτών, στη λογική των αγγλικών κοινωνικών κωμωδιών όπως: Άντρες με τα Όλα τους (The Full Monty), Pride, Ωραίο μου Πλυντήριο (My Beautiful Laundrette). Μέσα από αστεία και συγκινητικά περιστατικά, ήθελα να φτιάξω μια αισιόδοξη ταινία, εμπνευσμένη από τις γυναίκες που γνώρισα, μια ταινία γεμάτη ελπίδα, με πυρήνα μια δεμένη ομάδα γυναικών που αλληλοϋποστηρίζονται και πολεμάνε χωρίς να νιώθουν καμία αυτό-λύπηση. Το χιούμορ της ταινίας είναι και η ασπίδα της.”
Στοιχεία: “Οι γυναίκες αποτελούν το 40% του άστεγου πληθυσμού της Γαλλίας. Δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει, καθώς οι περισσότερες κρύβονται για να γλιτώσουν τη βία των δρόμων. Γι’ αυτό και γίνονται αόρατες. Έκανα casting ώστε να βρω για τους ρόλους της ταινίας γυναίκες που να έχουν περάσει από τους δρόμους. Είδαμε πάνω από 150 γυναίκες, καθεμιά εκ των οποίων είχε μια ώρα να αφηγηθεί την ιστορία της στην κάμερα. Όσες επιλέχτηκαν, υιοθέτησαν και το όνομα κάποιας επώνυμης γυναίκας για το γύρισμα προκειμένου να μπορούν μέσα από την περσόνα τους να χαλαρώσουν και να μην δίνουν σημασία στην κάμερα, και έτσι είχαμε πολύ φυσικές και αυθόρμητες ερμηνείες. Μονάχα δύο ήταν οι επαγγελματίες ηθοποιοί μεταξύ των αστέγων γυναικών στην ταινία.”
Οι κοινωνικές λειτουργοί: “Και αυτές οι γυναίκες είναι αόρατες για την κοινωνία μας, καθώς κανείς δεν τις βοηθάει στο δύσκολο έργο τους. Αθόρυβα και στωικά, πολλές φορές και εθελοντικά, δίνονται ολόψυχα στο λειτούργημά τους, έχοντας την απόλυτη πεποίθηση και πίστη πως οι άστεγες γυναίκες μπορούν να επανενταχθούν.”
“Ο λόγος που γύρισα αυτή την ταινία, είναι για να αποδώσω ένα φόρο τιμής σε αυτές τις γυναίκες που η κοινωνία τις διέγραψε, και σε εκείνες που είναι καθημερινά δίπλα τους να τις στηρίζουν. Οι άστεγες είχαν μια ζωή πριν βρεθούν στους δρόμους, και έχουν παλέψει στη ζωή τους δίχως να χάσουν στιγμή την προσωπικότητα, τα όνειρα και την αξιοπρέπειά τους. Κυρίως, ήθελα να θίξω το θέμα της επανένταξης των αστέγων, που είναι ένα κοινωνικό θέμα υψίστης σημασίας. Να μάθει ο κόσμος πως υπάρχουν οργανισμοί και κέντρα που φροντίζουν τους συνανθρώπους μας που βρέθηκαν στο δρόμο και τους βοηθάνε να διατηρήσουν τη χαρά της ζωής.”
Οι Αόρατες (Invisibles)
Σκηνοθεσία: Λουί-Ζουλιέν Πετί
Ηθοποιοί: Οντρέ Λαμί, Κορίν Μασιέρο, Νοεμί Λόβσι, Ντέμπορα Λουκουμόεβα, Σάρα Σούκο, Πάμπλο Πόλι
Διάρκεια: 102′
Η ταινία θα κάνει πρεμιέρα στους ελληνικούς κινηματογράφους την Πέμπτη 27 Ιουνίου 2019