Ιούδας Ισκαριώτης: κατάπτυστος προδότης ή αναγκαίο κακό;

Γράφει ο Νίκος Αλέτρας-Αρτινός

Ο Ιούδας Ισκαριώτης με την κατάπτυστη συμπεριφορά που επέδειξε απέναντι στον Χριστό στιγματίστηκε, ως μία από τις πιο μιαρές μορφές της ανθρώπινης ιστορίας. Η μιαρότητά του οφείλεται στο ότι παρέδωσε τον Χριστό στους Γραμματείς και Φαρισαίους για 30 αργύρια. Η δραματικότητα της αναίσχυντης πράξης του Ιούδα σφραγίστηκε με το περίφημο «φιλί της προδοσίας». Είναι αυτός που πρόδωσε τον Υιό του Ανθρώπου!

Σύμφωνα με τα τέσσερα Ευαγγέλια η εικόνα που έχουμε σχηματίσει για τον Ιούδα είναι η εξής:  ύπουλος, καλός γνώστης των  οικονομικών θεμάτων (λογιστής), φιλάργυρος, πίστευε περισσότερο στην, εν τη γης, βασιλεία και προσδοκούσε από τον Ιησού  να γίνει απελευθερωτής των Ιουδαίων από την Ρωμαϊκή κυριαρχία.  Αυτό είναι και το κινηματογραφικό στερεότυπο του Ιούδα που κυριαρχεί στις περισσότερες ταινίες που περιγράφουν το Θείο Δράμα. Αξιομνημόνευτες ερμηνείες ηθοποιών που ενσάρκωσαν τον Ιούδα βασισμένοι σ’ αυτό το στερεότυπο είναι αυτές των Ριπ Τορν (Ο Βασιλεύς των Βασιλέων),  Ντέιβιντ Μακάλουμ (Η Ωραιότερη Ιστορία του Κόσμου) και Ίαν Μακ Σέιν (Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ). Λίγο πιο πολύπλοκος, ομιχλώδης και αδιευκρίνιστος εμφανίζεται ο Ιούδας που ερμήνευσε ο Χάρβεϊ Καϊτέλ στην ταινία του Μάρτιν Σκορσέζε Ο Τελευταίος Πειρασμός, χωρίς όμως να έχουμε σημαντικές αποκλίσεις από τα γνώριμα χαρακτηριστικά. Ο κινηματογράφος πάντως  λατρεύει να μισεί τον Ιούδα. Στην ταινία του Μελ Γκιμπσον Τα Πάθη του Χριστού η αυτοκτονία και ο φριχτός θάνατος του μετανιωμένου Ιούδα. αποδίδονται με σαδιστικό τρόπο από τον Αυστραλό σκηνοθέτη.

Το κινηματογραφικό στερεότυπο του Ιούδα δεν εμβαθύνει στον ψυχισμό και στα κίνητρα του. Μήπως ήταν απαραίτητη η προδοσία του Ιούδα για να αναδειχθεί το μεγαλείο της Θείας Τραγωδίας; Μήπως ο Ιούδας επωμίστηκε (έχοντας πλήρη επίγνωση των πράξεών του) το βαρύ φορτίο της προδοσίας για να οδηγηθεί ο Χριστός στην Ανάσταση; Μήπως οι ενέργειες του Ιούδα αποτέλεσαν μια πράξη αυτοθυσίας έτσι ώστε να δοξαστεί ο Ιησούς; Μήπως τελικά ο Ιούδας έπαιξε τον ρόλο του κακού στα γεγονότα της Σταύρωσης μιας και δεν δεχόταν κανείς άλλος τον ρόλο αυτό;

Διαβάστε   Το Άγγιγμα του Κακού

Ο κινηματογράφος σε ελάχιστες περιπτώσεις έθεσε τέτοια ερωτήματα. Στην ιταλική παραγωγή του 1962 Πόντιος Πιλάτος, ένας επιφανειακός καλλιτεχνικός σχολιασμός των παραπάνω γίνεται με ένα πρωτότυπο τρόπο: Ο Χριστός και ο Ιούδας ερμηνεύονται από τον ίδιο ηθοποιό, τον Τζον Ντριού Μπάριμορ! Οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Το καλό και το κακό συνυπάρχουν, συμβιώνουν, αλληλοεπηρεάζονται και αλληλοεξαρτώνται.

Τα τελευταία χρόνια πληθαίνουν οι συζητήσεις για τον πραγματικό ρόλο του Ιούδα ενώ το Βατικανό δεν απορρίπτει την πιθανότητα της αποκατάστασής του. Μια τέτοια πιθανότητα είναι σίγουρο ότι θα δώσει άλλη πνοή στον κινηματογραφικό Ιούδα.