Έξι χρόνια μετά τα «Ημερολόγια αμνησίας», η Στέλλα Θεοδωράκη επιστρέφει με το «Ελεύθερο Θέμα»*, μια γοητευτική ταινία μυθοπλασίας για την καλλιτεχνική ελευθερία και τη νεανική ορμή. Συνεργάτες στο μουσικό και ηχητικό σύμπαν της ταινίας, ο συνθέτης Χρήστος Δεληγιάννης (πρωτότυπη μουσική) και ο Χρήστος Γούσιος (σχεδιασμός ήχου). Οι συνεργάτες της σκηνοθέτιδος μιλούν για τη μουσική σύνθεση και πολυπλοκότητα των μουσικών ειδών, για το σαφάρι ήχων, την έμπνευση, τις προκλήσεις που αντιμετώπισαν στο «Ελεύθερο Θέμα», αλλά και τη συμμετοχή του Άντριαν Στάουτ των Tiger Lillies σ’ ένα κομμάτι του soundtrack της ταινίας.
Ο Χρήστος Δεληγιάννης για το «Ελεύθερο Θέμα»
Η συνεργασία με τη Στέλλα στο «Ελεύθερο Θέμα» ήταν άψογη, όπως και στα «Ημερολόγια Αμνησίας». Και για να είμαι απόλυτα ειλικρινής δεν περίμενα κάτι άλλο. Η Στέλλα έχει το σπάνιο ταλέντο να καταφέρνει να επικοινωνήσει τις μουσικές ανάγκες της ταινίας και τις δικές της ως δημιουργού με έναν τρόπο που ενώ σε οριοθετεί, συγχρόνως σου δίνει μια απόλυτη δημιουργική ελευθερία. Είναι μια λεπτή ισορροπία, η οποία κατά τη γνώμη μου δεν είναι πάντα εύκολο να επιτευχθεί και να διατηρηθεί καθ’ όλη τη διάρκεια μιας συνεργασίας. Αυτή τη φορά είχαμε να αντιμετωπίσουμε ένα διαφορετικό θέμα και ένα εντελώς διαφορετικό υλικό από πλευράς εικόνας. Επίσης, υπήρχε η πρόκληση των χορωδιακών μερών, καθώς και η σκηνή του τέλους της ταινίας που είναι ένα δεκάλεπτο μουσικό κολάζ, όπου το στυλ και η ταχύτητα της μουσικής εναλλάσσονται συνεχώς. Γι’ αυτού του τύπου τις σκηνές, η μουσική έπρεπε να γραφτεί πριν τα γυρίσματα και οι ιδέες ήρθαν από την ανάγνωση του σεναρίου και σχετικές συζητήσεις. Για τις υπόλοιπες σκηνές η μουσική γράφτηκε πάνω στην εικόνα και είναι καθαρά εμπνευσμένη από το συναίσθημα που μου έβγαζε η κάθε σκηνή. Σκοπός μου πάντα όταν κάνω μουσική για εικόνα είναι να ενισχύσω το συναίσθημα που ήδη υπάρχει σε αυτό που βλέπουμε. Με τρόπο συμπληρωματικό και χωρίς η μουσική να επιβάλλεται στην εικόνα, εκτός αν αυτό είναι το ζητούμενο.
Με τον Άντριαν γνωριζόμαστε αρκετά χρόνια και όταν προέκυψε η ιδέα να χρησιμοποιήσω μουσικό πριόνι ήταν ο πρώτος που σκέφτηκα. Όταν ήταν έτοιμα τα κομμάτια του τα έστειλα και, αν και βρισκόταν σε περίοδο συναυλιών, την επόμενη μέρα μου έστειλε τα μέρη του ηχογραφημένα. Ειδικά το κομμάτι του Satie ήταν μια μικρή πρόκληση λόγω των περιορισμών του πριονιού ως όργανο, αλλά πετύχαμε ένα πολύ καλό αποτέλεσμα.
O Xρήστος Δεληγιάννης, συνθέτης και μουσικός παραγωγός, γεννήθηκε το 1976 στην Αθήνα, ζει και εργάζεται στο Λονδίνο και σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Westminster (Audio Production). Από το 2003 μέχρι σήμερα, γράφει μουσική για κινηματογραφικές ταινίες και ντοκιμαντέρ και έχει συνεργαστεί με δισκογραφικές και διαφημιστικές εταιρείες, αλλά και με μεγάλα τηλεοπτικά δίκτυα, όπως το BBC, το MTV, το Channel 4, το Discovery και το Al Jazeera International. Ως in-house συνθέτης, υπήρξε συνεταίρος (2005-2012) της «Shriek Music», με έδρα το Λονδίνο, και από το 2011 ίδρυσε τη δισκογραφική εταιρεία «Jet Set Trash», που υποστηρίζει νέους συνθέτες ηλεκτρονικής μουσικής. Με το ψευδώνυμο Rubber Spanner ασχολήθηκε από το 2005 με μουσικές παραγωγές και remix πολλών συγκροτημάτων και καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο. Μετά την ολοκλήρωση του soundtrack της ταινίας «Ελεύθερο Θέμα», ασχολείται με δυο νέες δισκογραφικές δουλειές που θα είναι έτοιμες το 2019.
Ο Χρήστος Γούσιος για το «Ελεύθερο Θέμα»
Ο πρώτος ηχητικός θησαυρός που ήρθε στα χέρια μας ήταν οι ήχοι από τα γυρίσματα (από τους Νίκο Παπαδημητρίου στην Ελλάδα και τον Philippe Henry στη Γαλλία): διάλογοι, ατμόσφαιρες, μικροί και μεγάλοι ήχοι που αντικατόπτριζαν με τον δικό τους τρόπο την ενέργεια των γυρισμάτων. Σ΄ αυτούς προστέθηκαν κι οι ήχοι από τις συλλογές όλων μας από το παρελθόν, αλλά και το παρόν, όπως κι αυτοί που προέκυψαν από ένα ιδιαίτερο σαφάρι που πραγματοποιήθηκε την περίοδο του ηχητικού σχεδιασμού, για τον εντοπισμό και τη συλλογή άλλων ήχων -κατάλληλων κι απαραίτητων- για το «Ελεύθερο Θέμα».
Η Στέλλα (Θεοδωράκη) κατάφερε με αντίστοιχη μαεστρία αυτής των γυρισμάτων, να διευθύνει κι όλη την προσπάθεια της ερμηνείας του ηχητικού σύμπαντος της ταινίας, όντας διαρκώς παρούσα, με τον δικό της ευγενή και σίγουρο τρόπο, στην επεξεργασία του ήχου, με ξεκάθαρες απόψεις, αλλά και πάντα ανοικτή σε νέες προτάσεις. Δημιουργήσαμε μαζί ένα πλήρως ελεγχόμενο ηχητικό χάος: την ησυχία μέσα στο θόρυβο, τη γαλήνη, έναν ονειρικό και κατά στιγμές εφιαλτικό/σκληρό κόσμο, που χτίστηκε από μυριάδες ήχους.
Η καλή τύχη όλου του ηχητικού σχεδιασμού δεν είναι μόνο η συνύπαρξη με την πολυδιάστατη μουσική του Χρήστου Δεληγιάννη, αλλά και η αριστουργηματική συναρμολόγηση, που πραγματοποιήθηκε από τον Κώστα Βαρυμποπιώτη στο μιξάζ.
Είμαι πολύ περήφανος για τη δουλειά μας στον ηχητικό σχεδιασμό, όμως δεν είμαι αυτός που μπορεί να την κρίνει. Όμως είναι αναμφισβήτητη η ευτυχία και ικανοποίηση για το γεγονός ότι εργάστηκα δίπλα στη Στέλλα για το «Ελεύθερο Θέμα».
Ο Χρήστος Γούσιος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1973. Είναι επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Κινηματογράφου της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, όπου διδάσκει «Ήχο &Μουσική στον Κινηματογράφο» από το 2005. Έχει συνεργαστεί με αρκετούς έλληνες σκηνοθέτες για τον ήχο, αλλά και τη μουσική ταινιών, θεατρικών παραστάσεων κ.α. Είναι ιδρυτικό μέλος του μουσικού σχήματος The Prefabricated Quartet.
*Η ταινία “Ελεύθερο Θέμα” θα κάνει πρεμιέρα την Πέμπτη 28 Μαρτίου 2019