Της Καλλιόπης Αλέτρα
Με μια εορταστική τελετή στην πλατεία Ηρώου άνοιξε την Κυριακή 24 Αυγούστου η αυλαία του επετειακού 10ου Beyond Borders Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλόριζου, παρουσία περισσότερων από 700 καλεσμένων και επισκεπτών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Κάτοικοι του νησιού, προσωπικότητες από τον χώρο του κινηματογράφου και φίλοι του ντοκιμαντέρ συμμετείχαν στη μεγάλη αυτή γιορτή, με τη φετινή διοργάνωση να σηματοδοτεί δέκα χρόνια συνεχούς παρουσίας και εξέλιξης και το νησί να μετατρέπεται ξανά σε σημείο συνάντησης της διεθνούς κοινότητας του ντοκιμαντέρ.
Η καλλιτεχνική διευθύντρια και ιδρύτρια του φεστιβάλ, Ειρήνη Σαρίογλου, έκανε μια συγκινητική αναδρομή στα δέκα χρόνια πορείας του Beyond Borders, τονίζοντας ότι το Φεστιβάλ ξεκίνησε πριν από μία δεκαετία ως ένα όνειρο και σήμερα συγκαταλέγεται, σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI) ανάμεσα στα τρία κορυφαία φεστιβάλ ντοκιμαντέρ παγκοσμίως, μετά τη Βενετία και το Λοκάρνο. Κατά τον εναρκτήριο λόγο της κ. Σαρίογλου προβλήθηκε η ιστορική ταινία μικρού μήκους των Αδελφών Μανάκια (1905), η πρώτη κινηματογραφική καταγραφή στα Βαλκάνια, με πρωταγωνίστριες γυναίκες υφάντριες.
Ο Michel Noll, ιδρυτής της Ecrans des Mondes και Διευθυντής Διεθνούς Ανάπτυξης του Φεστιβάλ, επισήμανε ότι στο επίκεντρο κάθε διοργάνωσης βρίσκονται οι δημιουργοί, οι οποίοι με κόπο και αφοσίωση μεταφέρουν τις ιδέες τους στο κοινό.
Από την πλευρά του, ο διευθυντής της εφημερίδας Καθημερινή, Αλέξης Παπαχελάς, εκπροσώπησε το τιμώμενο ελληνικό ΜΜΕ της φετινής διοργάνωσης. Στον χαιρετισμό του, υπογράμμισε ότι η μνήμη και η Ιστορία είναι κρίσιμες σε περιόδους αβεβαιότητας, τονίζοντας την ανθεκτικότητα του Καστελλόριζου, που έχει ξαναγεννηθεί πολλές φορές μέσα στην ιστορία του. Στάθηκε ιδιαίτερα στη συμβολή του Φεστιβάλ στη σύγχρονη αναγέννηση του νησιού και μίλησε για το αφιέρωμα της Καθημερινής στο Καστελλόριζο, το οποίο έφτασε ειδικά στο νησί μαζί με την κυριακάτικη έκδοση. «Σήμερα, η Καθημερινή είναι Καστελλόριζο», κατέληξε.
Η φετινή διοργάνωση τιμά, εκτός από την Ελλάδα και τα δύο επιλεγμένα ΜΜΕ (Καθημερινή και RAI), το φεστιβάλ GrecDoc στο Παρίσι, καθώς και το ακαδημαϊκό ίδρυμα École Alsacienne (Παρίσι).
Ιδιαίτερη μνεία έγινε και στις Κριτικές Επιτροπές του φεστιβάλ. Στην Κριτική Επιτροπή του Κυρίως Διαγωνιστικού τμήματος συμμετέχουν οι: Τάσος Μπουλμέτης (πρόεδρος, σκηνοθέτης, σεναριογράφος, παραγωγός), Claudia Bucher (commissioning editor, ARTE G.E.I.E), Ευγενία Γιαννούρη (Αν. Καθηγήτρια, Sorbonne Nouvelle), Jobst Knigge (σκηνοθέτης) και Μαρία Λούκα (ντοκιμαντερίστρια, σεναριογράφος, δημοσιογράφος). Την Κριτική Επιτροπή του Διαγωνιστικού Τμήματος micro απαρτίζουν οι: Michaela Kolster (πρόεδρος, δημοσιογράφος και διευθύντρια προγράμματος του ZDF/PHOENIX), Bruce Clark (συγγραφέας, δημοσιογράφος), Άλεξ Σάκαλης (συγγραφέας, δημοσιογράφος), Gilles Perrin (καθηγητής γαλλικής λογοτεχνίας και κινηματογράφου) και Βασίλης Λουλές (σκηνοθέτης). Στην Επιτροπή FIPRESCI συμμετέχουν οι κριτικοί κινηματογράφου Jan Storø, Έλλη Μαστόρου και Νικόλαος Αλέτρας.
Η ταινία έναρξης του φεστιβάλ ήταν το Johatsu – Into Thin Air των Andreas Hartmann & Arata Mori (Ιαπωνία–Γερμανία, 2024), το οποίο εξετάζει το φαινόμενο των ανθρώπων που «εξαφανίζονται» στην Ιαπωνία, εγκαταλείποντας τις ζωές τους για λόγους όπως χρέη, οικογενειακές συγκρούσεις ή απειλές από τη μαφία.
Η βραδιά ολοκληρώθηκε με μουσικό αφιέρωμα στην ελληνική δημιουργία, με τη Χρυσή Παπαγιαννούλη (τραγούδι), τον Νίκο Πλιό (κιθάρα, τραγούδι) και τον Τάσο Γιαννούση (μπουζούκι, τραγούδι, καλλιτεχνική επιμέλεια). Παρουσιάστηκαν έργα των Μίκη Θεοδωράκη, Μάνου Χατζιδάκι, Μάνου Λοΐζου, Σταύρου Κουγιουμτζή, Βασίλη Τσιτσάνη, Μάρκου Βαμβακάρη και άλλων, σε μια συναυλία γεμάτη συγκίνηση και μνήμες.
Από τη Δευτέρα 25 Αυγούστου, το Φεστιβάλ ξεκίνησε με τις προβολές των διαγωνιστικών τμημάτων και του Πανοράματος, διεθνείς πρεμιέρες, masterclasses καταξιωμένων δημιουργών, το Φόρουμ Συμπαραγωγών, το Audiovisual Pitching Lab, το Critics’ Corner, τη νέα πρωτοβουλία Beyond Borders Podcast Series, το Δίκτυο Κινηματογραφικών Σχολών με σπουδαστές να εμπλέκονται σε πολλές δράσεις του φεστιβάλ καθώς και πλήθος παράλληλων δράσεων: εκθέσεις, βιβλιοπαρουσιάσεις, μουσικές βραδιές, εκπαιδευτικά εργαστήρια και παιχνίδια για παιδιά. Για μία ακόμη χρονιά, το Καστελλόριζο ζει στον παλμό του ντοκιμαντέρ, επιβεβαιώνοντας τον διεθνή χαρακτήρα του θεσμού.