Φεβρουάριος 1939. Η Γαλλική κυβέρνηση κατακλύζεται από Ισπανούς που αποδρούν από τη δικτατορία του Φράνκο και η λύση που βρίσκει είναι να τους συσσωρεύσει σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου οι πρόσφυγες δεν θα έχουν άλλη επιλογή από το να χτίσουν τους δικούς τους στρατώνες, να τρέφονται με τα άλογα που τους μετέφεραν έξω από τη χώρα τους, και να πεθάνουν ανά εκατοντάδες λόγω της έλλειψης υγιεινής και νερού. Σε ένα από αυτά τα στρατόπεδα, δύο άνδρες, χωρισμένοι από τα συρματοπλέγματα, θα γίνουν φίλοι μεταξύ τους. Ο ένας είναι αστυνομικός, ο άλλος είναι ο Γιοσέπ Μπαρτολί, σχεδιαστής αλλά και μαχητής κατά του Φράνκο.
Ο Ορελιέν Φρομάν, ο άνθρωπος πίσω από το ψευδώνυμο του Aurel, γνωστός κομίστας και σκιτσογράφος της Le Monde, στήνει ένα έξοχο σκηνικό για τον ήρωά του μετά από δεκάχρονη έρευνα και συνομιλεί με τη Φρίντα Κάλο, ανασταίνοντας μια εποχή δύσκολη, φρικιαστική, μα ενδιαφέρουσα και σημαδιακή. Μια animation καταγραφή μιας διαδρομής ελπίδας μακριά από την Ισπανία του Φράνκο, που οδηγεί εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους σε ένα άλλο αδιέξοδο.
Η ταινία
Μια ιστορία με πρόσφυγες για πρόσφυγες και αυτό που ακολουθεί μετά από τις όποιες ένοπλες συγκρούσεις. Το Γιοσέπ προτάσσει το animation ως ασπίδα για να δημιουργήσει την δυνατή ιστορία φιλίας ανάμεσα σε ένα (φανταστικό) Γερμανό αξιωματικό και έναν (αληθινό) Ισπανό ρεπουμπλικανό στρατιώτη, φυλακισμένο σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης από τα τέλη του ’30. Ο Γιοσέπ Μπαρτολί, αντιδρώντας ενεργά στη δικτατορία του Φράνκο, φτάνει στη Γαλλία με άλλους 500.000 αντιφρονούντες από τον Ισπανικό Εμφύλιο. Σε αυτή τη άνυδρη και σκοτεινή περίοδο της ζωής του, ο Γιοσέπ θα ζωντανέψει με εικόνες την φαντασία του.
Ευγενικό στην όψη και στην καρδιά, το Γιοσέπ διαπερνά πέντε χρονικές περιόδους ως ένας νεκρός άνδρας που κοιτάζει πίσω την μισαλλοδοξία και την αγριότητα που έζησε τον 20ο αιώνα. Ο Aurel, ένας πολιτικοποιημένος καρτουνίστας-σκιτσογράφος, παραδίδει με την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του ένα φλεγόμενο μανιφέστο (που δούλευε μια δεκαετία), έχοντας ως έμπνευση τη ζωή και το έργο του Γιοσέπ Μπαρτολί.
Γεννημένος το 1910, ο Μπαρτολί πέθανε στη Νέα Υόρκη το 1995, αλλά θα μπορούσε να είχε πεθάνει κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, αν ένας Γάλλος αξιωματικός δεν τον είχε βοηθήσει να δραπετεύσει. Ένας αξιωματικός, που πρώτος θα διακρίνει την δεινότητα του Γιοσέπ στο σχέδιο, θα έρθει κοντά του πηγαίνοντας ενάντια στα άσχημα και αδιάκριτα βλέμματα των συναδέλφων του που βλέπουν τους «ξένους» πρόσφυγες ως ένα ανεπιθύμητο βάρος χωρίς δικαίωμα φροντίδας, ιατρικής περίθαλψης ή φαγητού.
Μια ιστορία σκληρή, σχεδόν απίθανη, τη στιγμή που οι πρόσφυγες ανά τον κόσμο λογίζονται στο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Ποιος είναι ο Γιοσέπ Μπαρτολί
Ο Γιοσέπ γεννήθηκε το 1910, πέθανε το 1995 σε ηλικία 85 ετών και αποτέλεσε τον καλλιτέχνη μιας γενιάς καλλιτεχνών που έτυχε να γεννηθούν την ίδια χρονιά με εκείνον, όπως ο Algot Bergström, ο Albert Borer, ο John Deforest Stull, ο Arthur Sharland Boothroyd, και η Clarence E. Bates.
Μεγαλωμένος σε μια οικογένεια με παράδοση στη μουσική και επηρεασμένος από τη δεκαετία του 1920 και περισσότερο από την πρώιμη εποχή του ’30 όπου πολλοί καλλιτέχνες ανθίζουν, ο Γιοσέπ θα δουλέψει από πολύ νωρίς ως σκιτσογράφος στον Τύπο και θα γίνει από τις πιο αναγνωρίσιμες φωνές της Βαρκελώνης.
Τον Φεβρουάριο του 1939, κοντά στο τέλος του Ισπανικού Εμφυλίου, θα περάσει τα γαλλικά σύνορα και μέσα σε δυο χρόνια θα αλλάξει επτά στρατόπεδα συγκέντρωσης, με τελευταίο αυτό του Bram, απ’ όπου και θα δραπετεύσει. Ωστόσο, θα συλληφθεί από την Γκεστάπο και θα σταλεί στο στρατόπεδο του Νταχάου, απ’ όπου θα καταφέρει να ξεφύγει και να φτάσει, μετά από ένα μεγάλο ταξίδι, στο Μεξικό.
Αυτή την ταραγμένη περίοδο, ανάμεσα στις πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές που ταρακουνούν συθέμελα τον κόσμο, ο μαρξισμός θα φωλιάσει σαν ιδεολογία στους καλλιτεχνικούς κύκλους, όπως και ο σουρεαλισμός σαν φιλοσοφία. Παράλληλα, το κίνημα του Bauhaus θα εμπνεύσει νέους καλλιτέχνες και οι πολιτικές συνθήκες της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης στη Γερμανία θα το βοηθήσουν να εδραιωθεί.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η έμπνευση του Γιοσέπ θα βρει χώρο και χρόνο να ορθωθεί και να στερεωθεί.
Ποιος είναι ο Ορέλ (Aurel)
Ο Aurelian Froment εργάζεται ως καρτουνίστας με το ψευδώνυμο Aurel από το 2003. Εξέδωσε τα πρώτα του σκίτσα σε εφημερίδες στο Μονπελιέ και γρήγορα ξεκίνησε τη συνεργασία του με τον γαλλικό Τύπο. Δημοσιεύει τακτικά στη Le Monde, στην εβδομαδιαία πολιτική εφημερίδα Politis, αλλά και στο Jazz Magazine. Τα σκίτσα του, συνοδευόμενα τις περισσότερες φορές από κείμενο (από τον Pierre Daum της Le Monde ή τον Renaud Dely του Glenat/Drugstore) έχουν σατιρικό χαρακτήρα. Με τον τελευταίο σχεδίασαν σχολιαστικά κόμικς για τον Σαρκοζί και τον Ολάν. Το 2014 κυκλοφόρησε το Clandestino, ένα δημοσιογραφικό, ερευνητικό κόμικ για τους μετανάστες, με μεγάλη επιτυχία στη Γαλλία.
Το Γιοσέπ, είναι η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία. Προηγήθηκε το μικρού μήκους Octobre Noir (2011) σε συνεργασία με την Florence Corre, το οποίο μιλούσε για την ταραχώδη και περιβόητη Σφαγή των Παρισίων του 1961, όπου χιλιάδες Αλγερινοί που ζούσαν στο Παρίσι προσπάθησαν να διαδηλώσουν ενάντια στην απαγόρευση κυκλοφορίας που τους είχε επιβάλει η Αστυνομία, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν δεκάδες από αυτούς και ακόμα περισσότεροι να υποβληθούν σε βασανιστήρια.
Η ταινία επιλέχθηκε στο επίσημο πρόγραμμα του Φεστιβάλ των Καννών του 2020, το οποίο, λόγω των περιοριστικών μέτρων για την πρόληψη του Covid-19, δεν πραγματοποιήθηκε, ενώ ήταν και υποψήφια για τη Χρυσή Αθηνά στο 26ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας – Νύχτες Πρεμιέρας το 2020.
Γιοσέπ (Josep)
Σκηνοθεσία: Aurel (Aurelian Froment)
Ηθοποιοί (με τις φωνές των): Sergi Lopez, Gerard Hernandez, Bruno Solo, Emmanuel Vottero, Xavier Serrano, Alain Cauchi, Francois Morel, Silvia Perez Cruz
Διάρκεια: 71’
Η ταινία προβάλλεται στους κινηματογράφους από την Πέμπτη 8 Οκτωβρίου 2020