«Πολιορκία στην Οδό Λιπέρτη»: η αναγέννηση του ελληνικού σινεμά έρχεται από την Κύπρο…

Γράφει ο Νίκος Αλέτρας-Αρτινός

Στη δεκαετία που πέρασε, το ελληνικό σινεμά σημαδεύτηκε από το weird wave και τον σκηνοθέτη Γιώργο Λάνθιμο. Ταινίες αλλόκοτες, θλιβερές, βίαιες άνευ δραματουργικού κινήτρου και ουσιαστικού περιεχομένου, και – τις περισσότερες φορές – μη ελληνικές. Η δεκαετία της κρίσης δημιούργησε ένα σινεμά μη ελληνικό, καθώς τα χαρακτηριστικά αυτών των ταινιών, αποστρέφονταν – σχεδόν εμμονικά – καθετί που θύμιζε Ελλάδα. Και παρότι το weird wave συνέπεσε με την ελληνική οικονομική κρίση, η επικαιρότητα της οικονομικής κρίσης απουσίαζε από την θεματολογία του. Επιπλέον, απουσίαζαν τα χαρακτηριστικά ελληνικά γνωρίσματα (ήθη και έθιμα, κουλτούρα), ενώ η προσπάθεια αποδόμησης – απομυθοποίησης της οικογένειας (ως βασικό συστατικό στοιχείο της ελληνικής κοινωνίας και του ελληνικού τρόπου ζωής) ήταν κάτι παραπάνω από προφανής. Παρότι οι ταινίες αυτές διακρίθηκαν με αρκετά διεθνή φεστιβαλικά βραβεία, το γεγονός αυτό δεν αποτέλεσε κριτήριο αποδοχής τους από το κοινό. Οι ταινίες αυτές – όσες πήραν διανομή – αποσύρθηκαν πολύ γρήγορα, καθώς τα εισιτήρια ήταν ελάχιστα.

Όμως, η αλήθεια είναι ότι το 2019 έκλεισε με αισιόδοξα μηνύματα για τον ελληνικό κινηματογράφο. Πολλές από τις πρόσφατες ελληνικές παραγωγές μαρτυρούν μια αλλαγή πλεύσης, τόσο στη θεματολογία, όσο και στην αισθητική του σύγχρονου ελληνικού σινεμά. Τα πράγματα φαίνεται να αλλάζουν. Και αυτή η αλλαγή για το ελληνικό σινεμά φαίνεται να έρχεται από την Κύπρο. Η αρχή έγινε με δύο ταινίες το 2018 (Παύση και Φυγαδεύοντας τον Χέντριξ), και κυρίως το 2019  με την ταινία του Σταύρου Παμπαλλή* (Πολιορκία στην οδό Λιπέρτη) – που κατά την προσωπική μου άποψη – θα απελευθερώσει νέες αναγεννητικές δυνάμεις για τον ελληνικό κινηματογράφο. Το φιλμ του πρωτοεμφανιζόμενου Σταύρου Παμπαλλή που προβλήθηκε στο 60ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, εκπροσωπεί το φρέσκο και το νέο, που όμως – όπως καθετί νέο – βασίζεται σε παλιές καλές συνταγές ή μάλλον σε ένα συνδυασμό συνταγών. Είναι μια διαειδολογική ταινία, μια δραματική ιστορία ανατροπών και χαρακτήρων, που συνδυάζει –  παράλληλα και ταυτόχρονα – στοιχεία αστυνομικής δραματουργίας, κοινωνικής περιπέτειας και ταινίας αγωνίας «πασπαλισμένης» με γενναίες δόσεις χιούμορ. Το φιλμ είναι μια ταινία ειδών, με μια ουσιώδη διαφορά από τις ανάλογες χολιγουντιανές: πρόκειται για μια κυπριακή ταινία ειδών! Αυτό σημαίνει ότι το φιλμ έχει εθνική ταυτότητα, κάτι που πολλαπλασιάζει τη καλλιτεχνική του αξία, αφού δεν αποτελεί απλώς μια απομίμηση. Ο Σταύρος Παμπαλλής, ο οποίος έγραψε και το σενάριο της ταινίας, σκηνοθετεί μια συναρπαστική περιπέτεια που έχει να κάνει με θέματα και αγωνίες που κυλούν βαθιά στο αίμα των Κυπρίων.

Στο επίκεντρο της ιστορίας μια οικογένεια, της οποίας το σπίτι τυχαίνει να βρίσκεται ακριβώς στο σύνορο που χωρίζει την ελληνοκυπριακή πλευρά από την τουρκοκυπριακή. Ακριβώς πάνω στην διαχωριστική γραμμή! Η διαβίωση της οικογένειας προσεγγίζει την εξαθλίωση και την πείνα. Ο πατέρας και σύζυγος, άνεργος, πρώην στρατιωτικός, προσπαθεί να τα βγάλει πέρα, όπως-όπως, έχοντας επιπλέον να αντιμετωπίσει και την εύθραυστη ψυχή του, αφού είναι ένας από τους επιζώντες της τραγωδίας στο Μαρί**, ένα γεγονός που σημάδεψε ολόκληρη την Κύπρο και τον λαό της. Η σύζυγος τον στηρίζει ολόψυχα, ενώ  προσπαθεί να σταθεί δίπλα στα δύο μικρά παιδιά τους και να φροντίσει και τον ηλικιωμένο πεθερό της. Το νοικοκυριό πνίγεται στα χρέη, ενώ μαίνεται η οικονομική και η εθνική κρίση. Ταυτόχρονα, η πλήρης αδιαφορία των δημόσιων υπηρεσιών για την κατάσταση της οικογένειας του ήρωα που αποστρατεύθηκε λόγω ψυχολογικών προβλημάτων, επιδεινώνει με εξοργιστικό τρόπο τα πράγματα. Ο ίδιος, για να ανταπεξέλθει στις ανάγκες της οικογένειάς του, κλέβει καύσιμα από τα ρεζερβουάρ ξένων αυτοκινήτων για να γεμίσει το δικό του, ενώ η σύζυγος αποσυνδέει κατά διαστήματα το ψυγείο από την πρίζα για οικονομία.

Διαβάστε   Το σινεμά τιμά την κινηματογραφική αίθουσα, λίγο πριν το τέλος της…

Το σημείο που πυροδοτεί την ιστορία είναι όταν η σύζυγος και μητέρα σκοτώνει έναν από τους δύο τραπεζικούς υπαλλήλους που επισκέπτονται την οικογένεια, προκειμένου να κατασχέσουν την οικία. Από κει και μετά οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές, αφού η οικογένεια οχυρώνεται στο σπίτι για να αντιμετωπίσει όχι μόνο την πολιορκία αλλά, κυρίως για να διατηρήσει την ενότητά της, μην εγκαταλείποντας το σημείο αναφοράς της, το σπίτι, την οικογενειακή εστία, αυτό που ενώνει και κρατά δεμένες τρεις γενιές. Ο πατέρας και σύζυγος που έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων στέκεται στο μεταίχμιο (σύνορο) της νομιμότητας και της παρανομίας (όπως ακριβώς οι ήρωες των γουέστερν﮲ ο ίδιος ο Παμπαλλής έχει πει ότι το φιλμ έχει τη δομή ενός γουέστερν). Η οικογένεια πρέπει να μείνει ενωμένη τόσο με την ιστορία της (παππούς), όσο και με το μέλλον της (τα δύο παιδιά) και αυτό πρέπει να γίνει με τη διατήρηση της οικογενειακής εστίας, η οποία βρίσκεται πάνω στην «καυτή» ζώνη των συνόρων.

Η ιστορία «καίει» απ’ όπου κι αν την πιάσεις. Η οικογένεια είναι πάνω από οικονομικές κρίσεις, από κράτη, από υπηρεσίες, από έθνη και τράπεζες. Η ιδέα είναι τόσο παλιά αλλά πάντα, τόσο νέα! Η οικογένεια είναι μια παγκόσμια, πανανθρώπινη, διαχρονική αξία. Και γι’ αυτό η ταινία του Παμπαλλή μιλάει στις καρδιές (όλων) των θεατών. Υπερασπίζεται την οικογένεια σε κάθε της καρέ!

Το φιλμ είναι σφιχτοδεμένο με ανατροπές και με εντυπωσιακούς αλλά γήινους-πραγματικούς χαρακτήρες και με σπουδαίες ερμηνείες από τους ηθοποιούς που τους ενσαρκώνουν. Ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης στο ρόλο του πατέρα και συζύγου, δημιουργεί μια γνήσια αντρίκεια προσωπικότητα που έχει ως οδηγό της, τους ήρωες του κλασικού κινηματογράφου. Με την παρουσία του παραπέμπει στην αρρενωπότητα των  ηρώων του παλιού ελληνικού σινεμά (π.χ. Νίκος Κούρκουλος). Είναι αποφασισμένος να υπερασπιστεί την πατρογονική εστία από τα κάθε λογής κοράκια και που, από την εξαθλίωση, περνά με φυσικότητα στην πρώτη γραμμή του πολέμου: είναι αποφασισμένος να θυσιαστεί για την οικογένειά του και για το σπίτι του!

Διαβάστε   Οι παραχαράκτες της ανθρώπινης προσωπικότητας…

Το φιλμ του Παμπαλλή ήταν για μένα μια ευχάριστη έκπληξη. Είναι μια ταινία που υπηρετεί άψογα τις απαιτήσεις του full service cinema (δηλ. ο κινηματογράφος που συνδυάζει την καλλιτεχνική ποιότητα με την λαϊκή-εμπορική αποδοχή). Δεν είναι τυχαία τα βραβεία που πήρε στο 60ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Η περίπτωσή της είναι από μία εκείνες τις σπάνιες φορές που ταυτίζονται κοινό και κριτικοί! Η ταινία βραβεύτηκε από τους κριτικούς [βραβείο Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ), βραβείο Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI)] και από το κοινό [βραβείο Κοινού Fischer (βραβείο Μιχάλη Κακογιάννη)], ενώ παράλληλα πήρε και δύο βραβεία από την ΕΡΤ. Εύχομαι και ελπίζω ο Σταύρος Παμπαλλής να συνεχίσει να σκηνοθετεί τέτοιες ταινίες. Τις έχει ανάγκη το ελληνικό σινεμά.

 

 

*Ο Σταύρος Παμπαλλής (γεννημένος στη Λευκωσία) είναι κάτοχος Bachelor of Fine Arts (BFΑ) στην Παραγωγή Ταινιών από το Tisch School of the Arts του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης (NYU) και Master of Fine Arts (MFA) στη Συγγραφή Σεναρίου από το Σχολή Κινηματογράφου του Λονδίνου.

**Μεταφέρω σχετικά στοιχεία από την wikipedia:

Τον Φεβρουάριο του 2009 κατασχέθηκε το πλοίο Monchegorsk το οποίο μετέφερε πολεμοφόδια από το Ιράν στην Συρία. Το υλικό που κατασχέθηκε φυλάχτηκε στην ναυτική βάση στο Μαρί. Από τον Μάρτιο του 2009 έως τον Ιούλιο του 2011, το υλικό φυλασσόταν στη ναυτική βάση χωρίς συμβάντα. Στις 5 Ιουλίου παρατηρήθηκε αλλοίωση σε ένα από τα εμπορευματοκιβώτια εντός των οποίων ήταν το υλικό. Από τις 5 έως τις 10 του ίδιου μήνα εκδόθηκε κόκκινος συναγερμός και έγιναν οι πρώτες προσπάθειες για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Στις 11 Ιουλίου, το φορτίο ανατινάχθηκε, σκοτώνοντας 13 ανθρώπους και τραυματίζονται άλλους 63, ενώ καταστράφηκε και η κύρια ηλεκτροπαραγωγός μονάδα του νησιού.

Μετά την έκρηξη στο Μαρί, ο υπουργός Αμύνης Κώστας Παπακώστας, ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκος Κυπριανού (προερχόμενος από το ΔΗΚΟ) και ο Αρχηγός της Εθνικής Φρουράς Πέτρος Τσαλικίδης παραιτήθηκαν. Την ίδια ημέρα, στις 13:30, συγκλήθηκε έκτακτη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου. Μετά τη συνεδρίαση, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφανος Στεφάνου δήλωσε ότι όλα τα θύματα «είναι Κύπριοι» και ότι «αμφισβητούμε το γεγονός ότι κάποιος σκόπιμα προκάλεσε την έκρηξη. Οι κηδείες των θυμάτων θα γίνουν με δημόσια δαπάνη».

Η κοινή γνώμη και τα κόμματα της αντιπολίτευσης ζητούσαν την παραίτηση της κυβέρνησης. Ο πρόεδρος ανέθεσε σε ανεξάρτητη επιτροπή να μελετήσει τα γεγονότα που οδήγησαν στην έκρηξη και στις 3 Οκτωβρίου παρέδωσαν πόρισμα με το οποίο επέρριπταν ευθύνες στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος απέρριψε το πόρισμα. Τον Ιούλιο του 2013, ο Κώστας Παπακώστας βρέθηκε ένοχος για ανθρωποκτονία, με το δικαστήριο να δηλώνει πως «έκλεισε τα μάτια του στον κίνδυνο» σχετικά με την φύλαξη εκρηκτικών. Καταδικάστηκε σε 5 χρόνια φυλάκιση. Απεβίωσε καθώς εξέτιε την ποινή του.

Ο αρχηγός της Εθνικής Φρουράς Πέτρος Τσαλικίδης αντιμετώπισε το στρατοδικείο στην Ελλάδα, αφού διακρατικές συμφωνίες Ελλάδας-Κύπρου παρείχαν ασυλία στον ελλαδίτη στρατιωτικό. Τελικά καταδικάστηκε για ανθρωποκτονία από αμέλεια σε εφτά χρόνια φυλάκιση, άσκησε έφεση και αφέθηκε ελεύθερος χωρίς περιοριστικά μέτρα.

Η Κύπρος, μια χώρα με πληθυσμό 800 χιλιάδες κατοίκους και 18 δισεκατομμύρια ευρώ Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν, υπέφερε οικονομικά από την καταστροφή. Οι ζημιές στην ηλεκτροπαραγωγό μονάδα της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου (ΑΗΚ) υπολογίστηκαν αρχικά στα 700 εκατομμύρια ευρώ αν και αργότερα το κόστος της ανακατασκευής εκτιμήθηκε στα 300-400 εκατομμύρια ευρώ. Τον Δεκέμβριο του 2012 ανακοινώθηκε πως οι ασφαλιστικές εταιρείες θα πλήρωναν συνολικά 132 εκατομμύρια ευρώ. Ως αποτέλεσμα της έκρηξης και της καταστροφής του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού, η παροχή ηλεκτρισμού στο κοινό διακόπηκε. Η Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου αργότερα εφάρμοσε κυλιόμενες διακοπές ρεύματος 2 εως 3 ανά περιοχή, οι οποίες όμως δεν αφορούσαν αεροδρόμια, νοσοκομεία ή τουριστικές περιοχές. Στις 16 Ιουλίου υπογράφηκε συμφωνία για μεταφορά ρεύματος από την Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου έως το τέλος του Αυγούστου. Στις 14 Ιουλίου έφθασε στη Λεμεσό ένα πλοίο με δέκα γεννήτριες από το Ισραήλ, με συνολική δυναμικότητα 10 megawatt. Αυτές οι γεννήτριες είχαν παραχωρηθεί σε βιομηχανικές μονάδες, οι οποίες αντιμετώπιζαν προβλήματα με τις περικοπές ηλεκτροδότησης λόγω της έκρηξης. Επίσης, στη Κύπρο είχαν φθάσει γεννήτριες από την Ελλάδα. Για αυτό τον σκοπό, τεχνικοί της ΑΗΚ και της ΔΕΗ βρίσκονταν σε επικοινωνία.

 

Διαβάστε   Έφυγε από τη ζωή η σκηνογράφος και ενδυματολόγος Ιουλία Σταυρίδου

 

Πολιορκία στην Οδό Λιπέρτη (Siege on Liperti Street)

Σενάριο/Σκηνοθεσία: Σταύρος Παμπαλλής

Ηθοποιοί: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, Δάφνη Αλεξάντερ, Ακύλλας Καραζήσης, Νιόβη Χαραλάμπους

Διάρκεια: 88΄

Διεύθυνση Φωτογραφίας: Δημήτρης Κυριάκου

Μοντάζ: Γιώργος Μαυροψαρίδης

Ήχος: Ντίνος Κίττου

Μουσική: Patrick Jonsson

Παραγωγή: Αργοναύτες ΑΕ, Green Olive Films

Παραγωγός/Παραγωγοί: Πάνος Παπαχατζής, Σίμος Μαγγανής

Συμπαραγωγή: Faliro House, Υπουργείο Παιδείας Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας της Κύπρου, ΕΚΚ, ΕΡΤ, Iron Box Films

Κοστούμια: Λίζα Τσουλούπα

Σκηνικά: Λίζα Τσουλούπα

Μακιγιάζ: Γιώργος Βαβανός

Παγκόσμια εκμετάλλευση: Αργοναύτες ΑΕ, info@argonautsproductions.gr