Του Νικολάου Αλέτρα
Στην ανατολικότερη άκρη της Ευρώπης, εκεί που το βαθύ γαλάζιο του Αιγαίου συναντά τον ουρανό της Ανατολής, ένα νησί-σύμβολο, το Καστελλόριζο, μεταμορφώνεται για δέκατη χρονιά σε έναν παγκόσμιο φάρο πολιτισμού. Το 10ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου “Beyond Borders” δεν είναι απλώς μια κινηματογραφική γιορτή· είναι μια πράξη μνήμης, ένας ζωντανός διάλογος ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, υφασμένος με τις κλωστές της Ιστορίας και της τέχνης.
Ως μέλος της κριτικής επιτροπής της FIPRESCI, βιώνω φέτος το Φεστιβάλ από μια προνομιακή θέση, και ο ενθουσιασμός μου δεν θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερος. Το Καστελλόριζο, η αρχαία Μεγίστη, με το εμβληματικό του Κόκκινο Κάστρο (Castello Rosso) που του χάρισε το όνομά του, δεν είναι απλώς ένας τόπος, αλλά ένας ζωντανός οργανισμός. Είναι ένα σταυροδρόμι πολιτισμών, που από την αρχαιότητα γνώρισε Δωριείς, Ρωμαίους, Ιωαννίτες Ιππότες, Ενετούς και Οθωμανούς, διατηρώντας πάντα ακέραια την ελληνική του ψυχή. Αυτή η ανθεκτικότητα, αυτή η διαρκής ώσμωση ιδεών και ανθρώπων, καθιστά το νησί το ιδανικό σκηνικό για ένα φεστιβάλ που επιδιώκει να «διευρύνει τα σύνορα» και να ανακαλύψει την «ανθρωπιά, όπου κι αν αυτή κατοικεί».
Το φετινό, επετειακό πρόγραμμα, αφιερωμένο στο ελληνικό ντοκιμαντέρ, είναι μια βαθιά υπόκλιση στη δύναμη της εγχώριας δημιουργίας. Από τις πρώτες απόπειρες των αδελφών Μανάκια, που ύφαιναν με το φως τους τις ζωές των Βαλκανίων, μέχρι τους σύγχρονους δημιουργούς που με τόλμη και ευαισθησία καταγράφουν τις πολύπλοκες όψεις της ελληνικής πραγματικότητας, το ελληνικό ντοκιμαντέρ αποδεικνύει τη διαχρονική του αξία. Η οπτική ταυτότητα του φεστιβάλ, εμπνευσμένη από την υφαντική, συμβολίζει εύστοχα αυτή τη συνέχεια: το παρελθόν και το παρόν συνυφαίνονται, δημιουργώντας έναν αφηγηματικό καμβά που εκτείνεται στο μέλλον.
Το “Beyond Borders” είναι κάτι παραπάνω από προβολές ταινιών. Είναι ένα ζωντανό εργαστήρι ιδεών. Με πρωτοβουλίες όπως το “Critics’ Corner”, όπου γιορτάζουμε τα 100 χρόνια της FIPRESCI, τα masterclasses με κορυφαίους επαγγελματίες, και το καινοτόμο Pitching Lab, το φεστιβάλ δημιουργεί γέφυρες ανάμεσα στους δημιουργούς, την κριτική σκέψη και το κοινό. Είναι ένας τόπος συνάντησης, όπου νέοι κινηματογραφιστές από κορυφαίες σχολές της Ελλάδας και του εξωτερικού έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με καταξιωμένους επαγγελματίες, να ανταλλάξουν απόψεις και να οραματιστούν το μέλλον του σινεμά.
Καθώς ο ήλιος δύει πίσω από τα μικρασιατικά παράλια, φωτίζοντας τα πολύχρωμα αρχοντικά του λιμανιού, οι υπαίθριες οθόνες ζωντανεύουν. Οι ιστορίες που ξεδιπλώνονται, είτε προέρχονται από την εμπόλεμη Ουκρανία, είτε από την καρδιά της Ανατολίας, είτε από την ίδια την Ελλάδα, όλες μιλούν μια κοινή γλώσσα: αυτή της ανθρώπινης συνθήκης. Το 10ο “Beyond Borders” δεν είναι απλώς μια επέτειος. Είναι η επιβεβαίωση ότι σε αυτό το ακριτικό σημείο της Ελλάδας, η τέχνη του ντοκιμαντέρ βρήκε το λιμάνι της. Ένα λιμάνι ανοιχτό σε όλους τους ανέμους του κόσμου, όπου κάθε ιστορία βρίσκει τη φωνή της και κάθε φωνή βρίσκει το κοινό της. Οι εντυπώσεις μου δεν είναι απλώς θετικές, είναι μια βαθιά πεποίθηση ότι εδώ, στο Καστελλόριζο, η Ιστορία δεν είναι απλώς παρελθόν, αλλά η ενέργεια που κινεί το μέλλον.